نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم
2 استادیار گروه الهیات دانشگاه مفید
چکیده
انتقاد، از لوازم آزادی بیان در حوزه‌های مختلف ازجمله در دو حوزة دین و سیاست قابل طرح است. به‌رسمیت شناختن منتقدان و پاسداشت حقوق آنان مهم‌ترین محکی است که به‌وسیلة آن می‌توان پایبندی حکومتی را به حقوق انسانی شناسایی کرد. بر اساس آموزه‌های دینی، نقد حاکمان یا رفتار و باورهای ایشان، حق شهروندان و از جهتی دیگر تکلیف آنان به‌شمار می‌آید. این حق و تکلیف توسط افراد به‌صورت مستقل یا در قالب تشکل‌های مدنی و احزاب سیاسی یا در ساختار نهادهای سیاسی قابل اعمال است. این مقاله، ضمن بررسی مبانی دینی این حق، به مقایسة آن با حقوق بین‌الملل و قوانین مدون ایران پرداخته و ضمن اشاره به کاستی‌های اسناد بین‌المللی در این زمینه، به این پرسش پاسخ داده است که آیا برای انتقاد حدّ و مرزی شناخته شده است و در صورت ترسیم چنین مرزی، چنانچه منتقد از مرزهای انتقاد تجاوز نماید، از دیدگاه اسلام، حقوق بین‌الملل و حقوق داخلی، برخورد با وی چگونه تعریف شده است؟
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Rights of Critics According to the Quran and International Law and the Laws of Iran
نویسندگان [English]
- Mohammad Javad Najafi 1
- Mohammad Hadi Mofatteh 1
- Mohammad Hassan Movahhed Savoji 2
1 Assistant Professor, Faculty of Theology and Islamic Studies, Qom University
2 Assistant Professor of Theology, Mofid University
چکیده [English]
“Criticism” as a major manifestation of freedom of speech is a good criterion for the evaluation of the degree of democracy of political systems. In Islamic system which requires public consent at two stages of creation and continuation, “criticism of the rulers” or “criticism of their behaviours or opinions” is considered as the right or, somehow, the responsibility of the citizens. Such a right and responsibility which are understood from religious teachings may be exercised by the people independently or in the form of NGOs, civil society organizations, political parties or political organizations and the Islamic system is obliged to ensure the enjoyment and the fulfilment of the right by the citizens. In addition to examining the religious foundations of this right, this article focuses on comparing this right in international law and the Iranian law, then by considering the shortcomings of international documents in this area, it has answered the question that whether any limitation has been specified for criticism or not; and If the law has drawn a line for criticism, in case one exceeds the limits of criticism; according to Islam, international law and domestic law what is the related legal action in this matter?
کلیدواژه‌ها [English]
- : Right of Criticism
- Qur'an
- Practice of the Infallible Imams
- International Law
- Islamic System
منابع
الف ـ فارسی
- اسلامی، سید حسن، حکومت دینی و انتقاد، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1380.
- زرگری‌نژاد، غلامحسین، تاریخ تحلیلی اسلام، قم، انتشارات بضعة الرسول، 1381.
- شهیدی، جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1388.
- صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد1، تهران، ادارة کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1364.
- طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، جلد2، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1362.
- طبرى، محمدبن‌جریر، تاریخ طبرى یا تاریخ الرسل و الملوک، جلد5، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1354.
- منتظری، حسینعلی، پاسخ به پرسش‌های دینی، قم، دفتر آیت‌الله العظمی منتظری، 1389.
- ــــــــــــــــــ، دیدگاه‌ها، جلد1، بی‌جا، 1380.
- ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة‌الله، شرح نهج‌البلاغه، جلد 15، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1967م.
- ابن‌‌ابی‌شیبه، عبدالله‌‌بن‌‌محمد،مصنف ابن‌ابی‌شیبة فی الأحادیث و الآثار، جلد15، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، جلد2-1، بیروت، دار صادر، 1405ق.
- ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، تحقیق محمدهارون، جلد5، قم، دارالکتب العلمیة، بی‌تا.
- ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر، السیرة النبویه، جلد2-1، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- ابن‌هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، جلد3-2، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۲ق.
- ابوالفتوح رازی، حسین‌بن‌علی، روض‌الجنان و روح‌الجنان، جلد9، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1356.
- ابوداوود، سلیمان‌بن‌اشعث، السنن، جلد ۲، بیروت، دارالمعرفة، ۱۳۶۷ق.
- بیهقى، احمد‌بن‌حسین، السنن الکبرى، جلد9، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
- ثقفی، ابراهیم‌بن‌محمد، الغارات، جلد1، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1410ق.
- دینوری، احمدبن داوود، الاخبار الطوال، قم، انتشارات شریف الرضی، 1373.
- رازی، فخرالدین محمدبن عمر، مفاتیح الغیب، جلد5، بیروت، دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم، 1420ق.
- زمخشری، محمودبن عمر، الکشاف عن حقائق‌التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، جلد2، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۷ق.
- سیدرضی، محمدبن الحسین، نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی‌صالح، بیروت، ۱۳۸۷ق.
- صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، جلد3، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، جلد4-2، تهران، دارالکتب‌الاسلامیة، 1397ق.
- طبرسی، فضل‌بن‌حسن، تفسیر جوامع الجامع، جلد1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزة علمیة قم، 1377.
- طوسی، محمدبن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق قیصرالعاملی، جلد۲، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1409 ق.
- فضل‌الله، محمدحسین، من وحی القرآن، جلد4، بیروت، دارالملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، 1419ق.
- قمى، على‌بن‌ابراهیم، تفسیرالقمى، بیروت، مؤسسة دارالکتاب للطباعة والنشر، چاپ سوم، 1404ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، جلد42، بیروت، موسسة الوفاء، 1404ق.
- معلوف، لوئیس، المنجد، جلد2، چاپ ششم، ترجمه محمد بندرریگی، تهران، انتشارات ایران، 1386.
- منتظری، حسینعلی،دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، جلد2-1، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۱ق.
ب ـ عربی
واقدى، محمدبن عمر، المغازى، جلد1، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، 1409ق.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله