نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
پژوهشگر حوزوی و دانشیار دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
کفالت به لحاظ حقوقی به معنای تعهد به احضار دیگری است. کفالت در دعوای کیفری به معنای آن است که از محکوم یا متهم خواسته شود تا کسی را به عنوان کفیل به دادگاه معرفی کند تا حضور متهم یا محکوم بدین وسیله تضمین شود. روایاتی که از کفالت در حد نهی می‌کند، اغلب ناظر به حدود اصطلاحی تفسیر شده‌اند. این مقاله با بررسی تحلیلی موضوع نتیجه می‌گیرد که اولاً، با توجه به ابهام‌های فراوان مفهومی، قاعده قلمدادکردن ممنوعیت کفالت دشوار است. ثانیاً، این حکم به حدود اصطلاحی اختصاص ندارد؛ گونه‌هایی از کفالت مانند کفالتی که اصل قطعیت اجرای کیفر را مخدوش نماید، یا مستلزم تأخیر ناموجه در اجرای حد شود، یا تعهدات غیرضرور بر دوش متهم یا بزهکار بنهد نه در حد و نه در تعزیر پذیرفتنی نیست. ثالثاً، گاه کسب برخی مصالح یا اجتناب از برخی مفاسد، کفالت در دعوای کیفری را مجاز یا حتی ضروری می‌سازد. بنابراین، حکم کفالت یکی از اسباب افتراق و جدایی حد از تعزیر نیست. مقاله همچنین به طور ضمنی به مقایسه کفالت در امور مدنی و جزایی پرداخته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Bail in Had (Prescribed Punishment) and Ta’zir (Discretionary Punishment)
نویسنده [English]
- Rahim Nobahar
Theological researcher and associate professor of the Faculty of Law, Shahid Beheshti University
چکیده [English]
The aim of bail in a civil action is to ensure the presence of the defendant at trial. In criminal cases, bail means to ask from the accused or the offender to designate someone who guarantees his appearance at trial or his presence for implementation of the punishment. Acording to some Islamic narrations (ahadith) it is prohibited to stand bail in criminal cases. These narrations have often been construed as referring to had in its idiomatic sense, i.e. prescribed punishment as opposed to discretionary punishment.
Through analyzing the jurisprudential evidences of the decree, the author concludes that first, due to ambiguity of the evidences it is hard to consider such a decree among the jurisprudential rules. Secondly, the prohibition of bail is not limited to had. Some kinds of bails like those that undermine the certainty of the punishment, or imply unjustified delay in the execution of the punishment, or require unnecessary obligations for the offenders or the accused are not allowed, be the punishment had or ta’zir. Thirdly, obtaining some expediency or avoiding an evil may make the bail acceptable or even necessary. Accordingly, the decrees of bail are not a cause for differentiation between had and ta’zir.
This article also implicitly compares bail in civil and criminal cases.
کلیدواژه‌ها [English]
- Had
- Ta’zir
- Bail
- Islamic penal law
منابع
الف- فارسی
- آشوری، محمد؛ امیدی نبی‌کندی، جلیل؛ قانون اصول محاکمات جزایی سوریه، تهران، دانشگاه تهران، 1371.
- بوریکان، ژاک؛ سیمون، آن‌ماری؛ آیین دادرسی کیفری، ترجمه عباس تدین، تهران، خرسندی، چاپ اول، 1388.
- حاجی ده‌آبادی، احمد؛ قواعد فقه جزایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387.
- موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم؛ حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه، زیر نظر سعید رهایی، قم، رادنگار، چاپ اول، 1392.
- قرآن الکریم.
- ابن‌رشد، محمد؛ بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، جلد ۲، تحقیق خالد العطار، بیروت، دارالفکر، 1415 ه.ق.
- بحرانی، یوسف؛ الحدائق الناظره فی أحکام العتره الطاهره، جلد ۲۲، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، 1405 ه.ق.
- اصفهانی (شیخ الشریعه)، فتح الله؛ قاعده لاضرر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1410 ه.ق.
- جبعی عاملی، زین الدین، مسالک الافهام، جلد ۴، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، 1414 ه.ق.
- جبعی عاملی، زین الدین؛ الروضه البهیه، جلد 4، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ پنجم، 1428 ه.ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعه، جلد 13، 18 و 19، تحقیق محمد الرازی، تهران، المکتبه الاسلامیه، چاپ هشتم، 1401ه.ق.
- حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر، تذکره الفقهاء، جلد 14، قم، موسسه آل‌البیت(ع)، 1414 ه.ق.
- _____________________ ؛ مختلف الشیعه، جلد ۶، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1412 ه.ق.
- حلی، جعفر بن حسن، شرایع‌الاسلام، جلد 1، 3 و 4، تحقیق محمدعلی بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408 ه.ق.
- حلی، محمد بن ادریس؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد ۳، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1410 ه.ق.
- خراسانی، محمد کاظم؛ کفایه الاصول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1420 ه.ق.
- خوانساری، احمد؛ جامع المدارک، جلد ۷، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، 1405 ه.ق.
- زحیلی، وهبه؛ الفقه الاسلامی و ادلته، جلد 6، دمشق، دارالفکر، چاپ چهارم، بی تا.
- سبحانی تبریزی، جعفر؛ إرشاد العقول الی مباحث الأصول، جلد 2، تقریر محمد حسین حاج عاملی، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ اول، 1424 ه.ق.
- _____________ ؛ قاعدتان فقهیتان، تقریر حسن عاملی مکی، قم، مطبعه الخیام، چاپ اول، 1408ه.ق.
- سرخسی، شمس الدین؛ المبسوط، جلد 20، بیروت، دار المعرفه، چاپ دوم، بی‌تا.
- سیوری، مقداد بن عبدالله؛ نضد القواعد الفقهیه علی مذهب الامامیه، تحقیق السید عبد اللطیف الکوهکمری، قم، مکتبه آیه‌الله العظمی المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1428 ه.ق.
- صدوق، محمد بن علی؛ من لا یحضره الفقیه، جلد 3، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1404ه.ق.
- طباطبایی حائری، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، جلد ۹ و ۱۶، تحقیق محمد بهره‌مند و دیگران، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ اول، 1418 ه.ق.
- طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، العروه الوثقی، جلد ۴، قم، منشورات میثم تمار، چاپ سوم، 1429 ه.ق.
- طرابلسی، عبدالعزیز بن براج؛ المهذب، جلد 2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، 1406 ه.ق.
- طوسی، محمد بن حسن؛ المبسوط فی فقه الامامیه، جلد 2 و 5، تهران، المکتبه المرتضویه، چاپ سوم، 1387 ه.ق.
- عراقی، ضیاء الدین؛ قاعده لاضرر و لاضرار، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1418ه.ق.
- قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن، جلد ۹، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1420 ه.ق.
- کاظمی، جواد؛ مسالک الافهام إلی آیات الاحکام، جلد ۳، تحقیق سید محمد تقی الکشفی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، 1365 ه.ق.
- کرکی، علی بن حسین؛ جامع المقاصد، جلد ۵، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ دوم، 1414 ه.ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب؛ الفروع من الکافی، جلد ۵ و ۷، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم، 1387 ه.ق.
- عاملی، محمد بن مکی؛ ذکری الشیعه فی أحکام الشریعه، جلد ۱، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاءالتراث، 1377 ه.ق.
- مراغی، سید میر عبد الفتاح؛ العناوین، جلد 2، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، چاپ سوم، 1429 ه.ق.
- موسوی اردبیلی، سید عبد الکریم؛ فقه القصاص، قم، نجات، چاپ اول، 1408 ه.ق.
- موسوی خمینی، روح الله؛ الرسائل، مع تذییلات لمجتبی الطهرانی، جلد ۱، قم، مؤسسة اسماعیلیان، 1385 ه.ق.
- _________________ ؛ بدایع الدرر فی قاعده نفی الضرر، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، چاپ دوم، 1414 ه.ق.
- _________________ ؛ تحریرالوسیله، جلد 1، قم، دارالعلم، بی‌تا.
- _________________ ؛ مناهج الوصول إلی علم الاصول، جلد ۲، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، چاپ اول، 1414 ه.ق.
- موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا؛ الدر المنضود فی أحکام الحدود، تقریر علی کریمی جهرمی، جلد ۲، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ اول، 1412 ه.ق.
- نجفی، علی بن محمد‌رضا (کاشف‌الغطا)؛ النور الساطع فی الفقه النافع، النجف الاشرف، مطبعه الآداب، چاپ اول، 1381 ه.ق.
- نجفی، محمد حسن؛ جواهر الکلام، جلد 26و 41، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1981م.
نراقی، مولی احمد بن محمد؛ عوائد الایام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحرام و الحلال، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1417 ه.ق.
ب- عربی
)
ارسال نظر در مورد این مقاله