نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
استادیار حقوق دانشگاه مفید
چکیده
عقل تنها مدرک مورد توافق همة انسان‌هاست وحجیت آن، فی‌الجمله مورد قبول همة مکاتب فکری بشری و الهی است. بنابراین آنچه در بحث حقوق قراردادها به ویژه در مورد ضمانت اجرای نقض قرارداد، نیاز به بررسی دارد، حجیت عقل و بنای عقلاء نیست، لذا سعی بر آن است تا بررسی شود آن چیزی که به عنوان قاعده و حکم عقل در باب ضمانت اجرای نقض قرارداد پذیرفته شده است، مدرک عقل هست یا نیست؟
از نظر نگارنده دو نظریة پیش‌بینی نقض قرارداد و نقض کارآمد که امروز درباره ضمانت اجرای نقض قرارداد؛ کاهش و یا جبران خسارات نقض قراردادی مورد اقبال بسیاری از نظام‌های حقوقی واقع شده است، از مدرکات عقل آدمی است و بنای عقلاء برآن مستقر است و عرف موجود در معاملات تجاری، بهترین گواه بر صدق این مدّعا است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Function of Reason and Practice of the Sage in Remedies for Breach of Contract
نویسنده [English]
- Nematollah Olfat
Assistant professor of law, Mofid University.
چکیده [English]
Reason is the sole agreed upon evidence whose authority is generally accepted by all human and divine schools of thought. Therefore, what is in need of study in contract law is not whether reason and the practice of the sage are sources of law specially as regards remedies for the breach of contract but rather the issue is whether what is suggested as the rule of reason in the area of remedies is actually understood by reason.
The author argues that the two theories of anticipatory breach and efficient breach that are accepted by many legal systems in the field of contract remedies, mitigation or reduction of damages, are achievements of human reason and established by practice of the sage and best evidenced by the current usage in commercial transactions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Reason
- Practice Of The Sage
- Breach Of Contract
- Anticipation Of Breach
- Efficient Breach
الف- فارسی
- انصاری، مهدی؛ «نظریة نقض کارآمد قرارداد از دیدگاه مکتب تحلیل اقتصادی حقوق» تهران، فصلنامة حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1390، دوره 41، شماره 1.
- باقری، محمود؛ «تأثیر حقوق اقتصادی و نفع‌گرایی در حقوق خصوصی بر حقوق بین‌الملل خصوصی»، نامه مفید: نامه حقوقی، 1385، 12(58).
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر؛ مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 1، تهران، گنج دانش، چاپ اول، 1378.
- جوادی آملی، عبدالله؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، إسراء، چاپ دوم، 1386.
- حبیبی، بهنام؛ تحلیل اقتصادی حقوق خصوصی، تهران، مجد، 1389.
- حبیبى، حسن؛ منطق حقوقى و انفورماتیک حقوقى، مقالة «معقول و نامعقول در حقوق»، تهران، انتشارات اطّلاعات، چاپ اول،1373.
- رابین، پل؛ دایرة‌المعارف اقتصاد، حقوق و اقتصاد، مترجمان: محمد صادق الحسینی و محسن رنجبر، روزنامه دنیای اقتصاد، شمارة پیاپی 2091، 9/3/1389.
- صابری، حسین؛ «اندیشه‌‌ها و اندیشه‌وران، گزارشی تحلیلی از دلیل عقل در اصول فقه شیعه»، فصلنامه علمى - ترویجى مشکوة، مشهد، بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1377، ش 58 و 59.
- صفایی، حسین، «حق مؤلَف در حقوق ایران»، فصلنامة کتاب‌های اسلامی، قم، 1381، شمارة 8.
- طباطبایی، محمد حسین؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، قم، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، 1374.
11. فاضل لنکرانی، محمد جواد؛ سیری کامل در اصول فقه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ اول، 1379.
12. فیض، علیرضا؛ مبادی فقه و اصول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سیزدهم، 1381.
13. کاتوزیان، ناصر؛ اقتراح درباره مبانی اجتهاد، فصلنامه نقد و نظر، قم، 1373، سال اول، ش 1و2.
14. مطهری، مرتضی؛ اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا، 1377.
15. ولایی، عیسی؛ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران، نشر نی، 1378.
ب- عربی
16. ابن حزم؛ المحلّی، بی‌جا، دار الفکر، بی‌تا.
17. ابن عابدین؛ مجموعة رسائل ابن عابدین، بیروت، چاپ افست، بی‌تا.
18. الاصفهانی، الشیخ محمد حسین؛ النهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم، مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث، الطبعة الاولی، 1408 ه.ق.
19. الآمدی؛ الاحکام، تحقیق و تعلیق: عبد الرزاق عفیفی، بی‌جا، المکتب الإسلامی، الطبعة الثانیه، 1402 ه.ق.
20. الانصاری، الشیخ مرتضی؛ فرائد الاصول، تحقیق و اعداد: لجنة تحقیق تراث الشیخ الاعظم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، الطبعة الاولی، 1419 ه.ق.
21. البجنوردی، السید حسن؛ القواعد الفقیهه، تحقیق: مهدی المهریزی - محمد حسین الدرایتی، قم، نشر الهادی، الطبعة الاولی، 1419 ه.ق.
22. الحکیم، السید محمد؛ تقی الاصول العامة للفقه المقارن، بی‌جا، مؤسسة آل البیت علیهم السلام للطباعة والنشر، الطبعة الثانیه، 1979 م.
23. الحلّی، ابن إدریس؛ السرائر، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، الطبعة الثانیه، 1410 ه.ق.
24. الخویی، سید ابوالقاسم؛ مصباح الفقاهه فی المعاملات، قم، انتشارات وجدانی، 1367.
25. الصدر، السید محمد باقر؛ دروس فی علم الاصول، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصّصیه للشهید الصدر، الطبعة الاولی، 1421 ه.ق.
26. ـــــــــــــــــــــــــــــــ ؛ بحوث فی علم الاصول، بی‌جا، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، 1417 ه.ق.
27. ـــــــــــــــــــــــــــــــ ؛ المعالم الجدیده، تهران، مکتبه النجاح، الطبعة الثانیه، 1395 ه.ق.
28. الطباطبایی الیزدی، السید محمد کاظم؛ العروة الوثقى، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، الطبعةالاولی، 1420 ه.ق.
29. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ؛ حاشیة المکاسب، قم، مؤسسة إسماعیلیان للطباعة و النشر و التوزیع، 1378ه.ش.
30. الفیّاض، محمد إسحاق؛ المباحث الأصولیه، بی‌جا، مکتب المؤلّف، چاپ شریعت، الطبعة الاولی، 1382 ه.ش.
31. الکاظمی الخراسانی، الشیخ محمد علی؛ فوائد الاصول، تحقیق و تعلیق: الشیخ آغا ضیاء الدین العراقی / تحقیق: الشیخ رحمت الله الأراکی، تقریرات درس محمدحسین نائینی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، الطبعة الأولى، 1409 ه.ق.
32. الکلینی، محمد ابن یعقوب؛ الکافی، تحقیق وتصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری،تهران، دار الکتب الإسلامیة، الطبعة الخامسه، 1363 ه.ش.
33. المظفر، محمد رضا؛ اصول الفقه، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، الطبعة الثانیه، بی‌تا.
34. مغنیه، محمد جواد؛ علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، قم،انتشارات ذوالفقار، بی‌تا.
35. الموسوی الخمینی (الامام الخمینی)، روح الله، الرسایل، قم، مؤسسه اسماعیلیان، الطبعة الثالثه، 1410 ه.ق.
36. النجفی، محمد حسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع‌الاسلام، تحقیق وتعلیق: الشیخ علی الآخوندی، تهران، دار‌الکتب‌الاسلامیه، الطبعة السادسه، 1394 ه.ق.
37. نجفی خوانساری، موسی بن محمد؛ منیة الطالب (تقریرات درس آیة الله محمد حسین نائینی)، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1421 ه.ق.
ج- لاتین
- Ballantine, Henry Winthrop; 1924, "Anticipatory Breach and Enforcement of Contractual Duties", Michingan Law Review, Vol. 22, No. 4.
- Bentham, Germy; 1789, The theory of legislation, Principles of the civil code, Available at: http://www.jstor.org.
- Chengwei, Liu; 2005, "Suspension or Avoidance Due to Anticipatory breach", Available at: http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/biblio/liu9.html.
- Cooter (Robert) and Ulen (Thomas); 2000, Law and Economics, 3 Edition, Addison-Wesley.
- Friedman, Daniel; 1989,The Efficient Breach Fallacy,The Journal of Legal Studies, Vol 18, No 1, Available at: http://www.jstor.org.
- Holmes, Oliver Wendell; 1881, Common law, Cited in: http://biotechlawlsuedu/Books/Holmes/claw_chtm.
- Holmes, Oliver Wendell; 1897, The path of the law, Harvard Law Review, at: wwwconstitutionorg/lrev/owh/path_law/htm.
- Laithier, Yves-Marie; 2004, Etude comparative des sanctions de l'inexécution du contrat, Edition DELTA.
- Perelman, Ch; 1987, "Le raisonnable et le de'raisonnable en droit" in Archives de philosophie du droit, tome, 23, "Formes de rationalite' en droit" Parisi, Sirey.
- Sidhu, Dawinder; 2006, The immorality and efficiency of an efficient breach, The Tennessee Journal of business law, at: papersssrncom/sol3/Deliverycfm/SSRN_ID963640_code688955pdf pap.
- Sharon Byrd, B. and Hruschka, Joachim; 2006, Author approved edits 12-05-05 (H) (P).DOC 2/22/2006 4:41:55 PM, Kant on "Why must I keep my promise?".
)
ارسال نظر در مورد این مقاله