نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی
2 استادیار حقوق دانشگاه ملایر
چکیده
در قانون مدنی ایران، تسلیم اثری در انتقال مالکیّت ندارد و تنها اثر آن انتقال ضمان معاوضی است (مادة 387 ق.م). بند 1 مادة 362 ق.م عقد بیع را مطلقاً ناقل مالکیّت می‌داند. در بیع کلّی فی الذمّة به لحاظ فقدان مبیع خارجی در زمان انعقاد قرارداد، مالکیّت هیچ کالای خارجی به مشتری منتقل نمی‌شود و مشتری صرفاً مالک مبیع به شکل کلّی و در ذمّة بایع می‌شود. به این خاطر ممکن است فرض انتقال مالکیّت مبیع کلّی فی الذمّة با تسلیم مطرح شود. در حالی که طرفین می‌توانند به شکل توافقی قبل از تسلیم، کالای موضوع قرارداد را در خارج معین نمایند. در این صورت کالایی که تخصیص خورده متعلق به مشتری است و می‌تواند بدون اجازة بایع در آن تصرف نماید. در نتیجه آنچه ناقل مالکیّت است، مشخص کردن کالا در رابطة قراردادی طرفین (تخصیص و تعیین) است و نه تسلیم. اگر تا زمان تسلیم، کالا تعیین نشده و به قرارداد اختصاص نخورده باشد و با تسلیم این تخصیص و تعیین اتفاق افتد، تسلیم کاشف از نقل ملکیّت کالایی است که به قرارداد اختصاص داده می‌شود. به این خاطر اثر تسلیم در این نوع بیع، انتقال ضمان معاوضی و کاشفیتی است که در انتقال مالکیّت دارد. در حقوق مصر در کنار انتقال ضمان معاوضی، اگر تسلیم ناظر به تسلیم مبیع کلّی فی الذمّه باشد و قبل از تسلیم، مبیع برای مشتری افراز نشده باشد، در این صورت تسلیم به خاطر اینکه باعث افراز می‌شود ناقل مالکیّت است. در حقوق انگلستان، تسلیم ناقل ریسک نیست. تسلیم ناقل مالکیّت هم نیست، مگر اینکه تسلیم مخصّص مبیع کلّی فی الذمّه باشد. در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا مسئلة انتقال مالکیّت به حقوق ملّی ارجاع شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study on the Effect of Delivery on the Generic Goods Ownership Transfer in Islamic Jurisprudence, Iranian, Egyptian, and English Law and CISG
نویسندگان [English]
- Seyyed Mostafa Mohaghegh Damad 1
- Rasoul Ahmadi Far 2
1 Professor, Faculty of Law, Department of Islamic Law, Shahid Behesti University
2 Assistant Professor of Law, Malayer University.
چکیده [English]
In Iranian Civil Code, delivery of goods has no effect on ownership and its effect is limited to risk transfer (Article 387 I. C. C.). In paragraph 1 of Article 362, on sales contracts, Iranian legislator indicates, with regards to ownership transfer, that in generic goods sales, due to lack of tangible general goods, ownership will not transfer to buyer.
If seller has a undertaken to provide general goods to buyer, it can be assumed that ownership of goods will transfer upon delivery to buyer. A portion of the contract may contain an agreement to define the goods that are subject of the contract before delivery. In this case, the goods assigned to buyer belong to him and buyer may take possession of goods without seller's permission. As a consequence, the defining and assigning of goods in such contracts will indicate ownership transfer rather than delivery. If in the time of delivery, goods were not assigned and defined as a specific contract, delivery will be poof of ownership. In such sales and risk transfer, delivery will indicate (establish) ownership transfer.
In Egyptian Law, in addition to risk transfer, delivery establishes ownership transfer even though no assignment has been occurred.
In English law, delivery will not establish risk transfer nor ownership transfer unless the generic goods are assigned prior to or during delivery. In CISG, the issue of ownership transfer is referred to national law.
کلیدواژه‌ها [English]
- Sale of Generic Goods
- Delivery
- Delivery Effect
- Delivery Effect in the Sale of Generic Goods
- Ownership Transfer in the Case of Generic Goods
الف- فارسی
- قرآن، ترجمه دکتر مهدی الهی قمشه‌ای.
- امامی، سیدحسن؛ حقوق مدنی، جلد 1، کتاب فروشی اسلامیه، چاپ چهارم، 1364.
- صفایی، سید حسین، عادل، مرتضی؛ کاظمی، محمود؛ میرزا نژاد، اکبر؛ حقوق بیع بین‌المللی با مطالعه تطبیقی، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوّم، 1387.
- کاتوزیان، ناصر؛ دورة عقود معین (1)، حقوق مدنی، معاملات معوّض - عقود تملیکی، بیع - معاوضه - اجاره - قرض، شرکت سهامی انتشار، چاپ نهم، 1384.
- کاتوزیان، ناصر؛ حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، جلد 1 و 4، شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم و سوم، 1380.
- محقق داماد، سید مصطفی؛ نظریة عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ اوّل، 1388.
- ____________ ؛ قواعد فقه1، بخش مدنی، (مالکیت - مسئولیت)، تهران، ناشر مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ نوزدهم، 1388.
- موسوی بجنوردی، سید محمّد؛ قواعد فِقهیه، جلداول، انتشارات مجد، چاپ اول، 1385.
- اراکی، محمدعلی؛ کتاب البیع، المجلد الثانی، ناشر المطبعه مؤسسة اسماعیلیان، الطبعة الاولی، 1415 ه.ق.
ب- عربی
10. أبوالسعود، محمّد رمضان؛ شرح احکام قانون مدنی، العقود المسماه، البیع، المقایضه، الایجار، التأمین، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، الطبعة الاولی، 2010 م.
11. الآخوند الخراسانی، المولی المحمد کاظم؛ حاشیه المکاسب، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، الطبعة الاولی، 1406 ه.ق.
12. آل بحر العلوم، السید محمّد؛ بلغة الفقیه، الجزء الاوّل، منشورات مکتبه الصادق، مکتبه العلمین العامه، النجف الاشرف، شرح و تعلیق السید محمّد تقی آل بحر العلوم، الطبعة الرابعه، 1403 ه.ق.
13. حلّی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن؛ شرایع الاسلام فی مسائل حلال و الحرام، جزء الاوّل، 1 و2، تهران، انتشارات استقلال، الطبعة الرابعه، 1415 ه.ق.
14. راجع، مصطفی الجمال؛ السعی الی التعاقد، مظاهرة و آثارة القانونیه، الدار الجامعیه، بیروت، 2000 م.
15. سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن؛ کفایة الاحکام، مرکز نشر اصفهان، بازار مدرسه صدر مهدوی، بی‌تا.
16. السنهوری، عبدالرزاق احمد؛ الوسیط فی الشرح قانون المدنی الجدید، (4)، العقود التی تقع علی الملکیّه، البیع و المقایضه، الطبعة الثالثة الجدیده، منشورات الحلبی الحقوقیه، بیروت - لبنان، 2009 م.
17. الشرقاوی، جمیل؛ شرح العقود المدنیه، البیع و المقایضه، القاهره، 1975 م.
18. الطباطبایی یزدی، السید محمّد کاظم؛ العروة الوثقی مع تعلیقات عده من الفقهاء العظام، الجزء الخامس، مؤسسة النشر الاسلامی، 1424 ه.ق.
19. طوسی، أبی جعفر محمد بن الحسن بن علی؛ المبسوط فی فقه الامامیه، الجزء الاول، الثانی و الرابع، چاپ مکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه، 1378 ه.ق.
20. طوسی، أبی جعفر محمدبن الحسن بن علی؛ خلاف، الجزء الثالث، مؤسسة النشرالاسلامی، 1411 ه.ق.
21. عاملی، حر؛ وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشرعیه، جلد12، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، بی‌تا.
22. عاملی، شمس الدین محمدبن مکی (شهیدالاوّل)؛ الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، جلد 3، مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی، 1414 ه.ق.
23. العکبری البغدادی، أبی عبدالله محمّد بن محمّد بن النعمان (الشیخ مفید)؛ المقنعه، مؤسسة النشر الاسلامی، 1410ه.ق.
24. قاسم، محمد حسن؛ القانون المدنی، العقود المسماه، البیع - التأمین (الضمان) - الایجار - دراسة المقارنه، منشورات الحلبی الحقوقیه، بیروت - لبنان، 2008م.
25. لبیب شنب، محمد؛ مجدی صبحی، خلیل؛ شرح احکام العقد البیع، دارالنهضة العربیه، 1975 م.
26. محقق حلّی، أبوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن الحلّی؛ المختصر النافع فی الفقه الامامیه، منشورات قم الدراسات الاسلامیه فی مؤسسة البعثه، الطبعة الثالثه، 1410 ه.ق.
27. النجفی، محمّد حسن؛ جواهر الکلام فی الشرح الشرایع الاسلام، جلد 23، دار الکتب الاسلامیه، الطبعة عاشر، 1374.
28. النراقی، المولی احمد؛ عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهماه مسائل الحلال و الحرام، منشورات مکتبه البصیرتی، قم، المطبعه القدیر قم، 1408 ه. ق.
- 29. الوحید البهبهانی، محمد باقر؛ حاشیة مجمع الفائده و البرهان، نشر مؤسسة العلّامه المجدد الوحید البهبهانی، المطبعه الامیر، الطبعة الاولی، 1417 ه.ق.
30. الیوسفی، زین الدین أبی علی الحسن بن أبی طالب بن أبی المجد، معروف به فاضل آبی؛ کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، الجزء الاوّل، مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی، 1410ه.ق.
ج- لاتین
- ATIYAHS; 2010, Sale Of Goods, 12edition, John N. Adams, Hector Macqueen, Longman Publishing, London.
- Bridge, Michael; 1977, the sale of goods, Oxford university press.
- Garner, Bryan A; 1388, black’s law dictionary, second published by Mizan press.
- Magazine; 2009, INSITE law, Daly online law news law blogs.
- Philip H, Clarke; 2001, Performance of Commercial Law, 2edition, first published by Cavendish publishing (Australia).
- Marsh, P. V. D; 1994, comparative contract law, England - France - Germany, printed in Great Britain.
- Stone, Richard; 2009, the modern law of contract, 8 edition, by Rutledge - Cavendish, UK.
- Stone, Richard; 1995, contract law, Great Britain.
- http://legal-dictionary.thefreedictionary.com/delive
- http://Mercantile Law, transfer of ownership and delivery of goods
- Http://Transfer of Ownership and Delivery of Goods. Prepared By: vibha Jain Mercantile Law.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله