نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه حقوق دانشگاه شهید باهنر کرمان
2 دانشجوی دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه خوارزمی
چکیده
در گذشته نسبت به موضوع مسئولیت مدنی و جبران خسارت‌های وارده، دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی وجود داشته است. در بعضی از نظرات ممکن بود نسبت به حقوق اشخاص زیاندیده نگاهی اغماض‌آمیز شود؛ و یا اینکه جبران خسارت مسکوت گذارده شده و یا با توجیه در انگیزه ایجاد زیان، فرد را در بهره‌مندی از منافع عمومی شرکت می‌دادند. اما امروزه این دیدگاه‌ها در تعارض با اندیشه‌های نوین کمرنگ شده است و اعتقاد عمومی بر این است که هیچ زیانی نباید بدون جبران باقی بماند. در همین راستا در مورد مبنای مسئولیت دارنده وسیله نقلیه زمینی نیز نظریات گوناگونی ارائه شده است که از مهم‌ترین آن‌ها فرض تقصیر و مسئولیت عینی است. در حوادث رانندگی سیر تحولات صنعتی و اجتماعی، پذیرش نظریه مسئولیت عینی را به حد بالایی رسانده است. علاوه بر این، از آنجا که فقه اسلامی پیش از هزار سال قبل مبنایی غیر از تقصیر، یعنی مسئولیت عینی را برگزیده است؛ و با عنایت به اینکه مطابق اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز قوانین ایران باید منطبق بر حقوق اسلامی باشد، مبنای مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه مسئولیت عینی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Studying the Basis for Civil Liability of Motorized Vehicles and Its Limits, with an Emphasis on Jurisprudence
نویسندگان [English]
- Hamid Bahrami Ahmadi 1
- Reza Aghaabasi 2
1 Professor, Department of Law, Shahid Bahonar University, Kerman
2 PhD student in jurisprudence and private law at Kharazmi University
چکیده [English]
In the past, there were different views and ideas about civil liability and compensation, therefore there might have been some negligence towards the rights of injured parties; that or the compensation might have been left unsaid, or with justifying the incentives of causing injury the injured person would be included in beneficiaries of public interests. Facing new ideas, nowadays these views have faded and general belief is that no harm should be left uncompensated.
In this regard there are various theories about the basis of the responsibility of the owner of vehicle. Two of them are more prominent: presumption of fault and strict liability. In car accidents, industrial and social developments have raised the acceptance of strict liability. In addition, Islamic Jurisprudence has chosen a different basis, which is strict liability rather than fault assumption more than a thousand years ago. Having in mind the forth principle of Iran's constitution which states all laws and regulations must be based on Islamic Law criteria; here the absolute liability theory is preferred
کلیدواژه‌ها [English]
- Owner of the Vehicle
- Strict Liability
- Risk Theory
- Fault Theory
- Fault of the Injured
منابع
الف- فارسی
- بهرامی احمدی، حمید؛ «تحلیلی بر قانون بیمه اجباری وسایل نقلیه موتوری زمینی مصوب 1347 و اصلاحیه مصوب 1388»، مجله پژوهشهای اسلامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1387، شماره 3.
- ___________ ؛ سوءاستفاده از حق، انتشارات اطلاعات، چاپ سوم، 1377.
- ___________ ؛ ضمان قهری مسئولیت مدنی، تهران انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول ۱۳۹۱.
- ___________ ؛ مسئولیت مدنی، تهران نشر میزان، چاپ اول، 1388.
- جوان، موسی؛ مبانی علم حقوق، جلد اول، تهران، چاپ رنگین، 1326.
- ژوردن، پاتریس؛ اصول مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، تهران، نشر میزان، چاپ اول، 1382.
- ژوردن،پاتریس؛ ژنویو، وینه؛ تقصیر زیاندیده در حوادث رانندگی، مترجم مجید ادیب، ماهنامه کانون سر دفتران، 1388، شماره 101.
- کاتوزیان،ناصر؛ وقایع حقوقی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سیزدهم، 1387.
- _______ ؛ حقوق مدنی، الزامهای خارج از قرارداد (ضمان قهری)، تهران، دانشگاه تهران، چاپ ششم، 1385.
- _______ ؛ ضمان قهری و مسئولیت مدنی، تهران، دهخدا، چاپ اول، ۱۳۷۷.
- _______ ؛ مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی، مجله حقوقی دادگستری، 1354، شماره 18.
- نظری، ایراندخت؛ مسئولیت مالک، انتشارات جنگل، چاپ اول، 1389.
- واثقی راد، محمد حسین؛ حقوق عابر پیاده و راننده در فقه و حقوق، فصلنامه فقه، 1384، شماره44.
- یزدانیان، علیرضا؛ حقوق مدنی، قلمرو مسئولیت مدنی، تهران، دبستان، چاپ اول، 1379.
- انصاری، شیخ مرتضی؛ المکاسب، چاپ رحلی یک جلدی، تهران، نشر دارالمصطفی لاحیاء التراث، 1431ه.ق.
- بجنوردی، حاج میرزاحسن؛ القواعدالفقهیه، جلد دوم، نجف، مطبعه الاداب، 1398ه.ق.
- حرعاملی، محمد بن حسن؛ وسایل الشیعه، تحقیق مرحوم ربانی شیرازی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 1423ه.ق.
- حلی، جعفر بن حسن؛ شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، نجف، مطبعه الاداب، 1961م.
- حلی، فخرالمحققین؛ ایضاح الفوائد فی شرح القواعد، قم، 1389.
- رشتی، میرزا حبیب ا... ؛کتاب الغصب، چاپ سنگی، 1312ه.ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی؛ مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد دوم، چاپ رحلی، قم، نشر چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،1427ه.ق.
- طوسى، محمد بن حسن؛ تهذیب، جلد 10، بیروت، دار الاضواء، 1413ه.ق.
- ____________ ؛ المبسوط فقه الامامیه، جلد 2، تهران، مکتبه مرتضویه، 1378ه.ق.
- ____________ ؛ النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۰ه.ق.
- کاشف الغطا، محمدحسین؛ تحریرالمجله، جلد 3، نجف، 1421ه.ق.
- مراغی، میرعبدالفتاح بن علی؛ العناوین، تبریز، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ سنگی، 1429ه.ق.
- موسوی خمینی، امام روح ا... ،تهذیب الاصول، تهران، مؤسسه اسماعیلیان، 1385ه.ق.
- نایینی، شیخ محمد حسن، منیه الطالب فی شرح المکاسب، جلد 2، مکتبه المحمدی، 1373ه.ق.
- نجفی اصفهانی، شیخ محمد حسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 6 و ۱۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1382.
- نراقی، حاج ملا احمد؛ مستند الشیعه، جلد ۲، چاپ سنگی، قطع رحلی، 1294ه.ق.
- یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی؛ حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری، نجف، نشر دار المصطفی لاحیاء التراث العربی، 1340ه.ق.
- G.Fleming, John; An Introduction to the Law of tort, 2nd edition Prosser, the law of torts, 1992, , No. 65.
- Stark, Boris; Droit civil, paris, Obligations, 1972.
ب- عربی
ج- لاتین
)
ارسال نظر در مورد این مقاله