نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

در میان نظریات مختلفی که در فقه وجود دارد، معمولاً مقنن در مباحث قصاص و دیة نفس در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 به پذیرش نظر مشهور تمایل دارد تا نظریه‌های دیگر. این مقاله به نقد این رویه می‌پردازد و معتقد است که معیار مقنن در پذیرش نظریه‌های فقهی باید فراتر از بحث اکثریت و اقلیت (مشهور و غیرمشهور) باشد و ورای این بحث, باید به دو نکتة مهم دیگر توجه کند: اول این­که کدام­ یک از نظریه‌های اتخاذی بهتر مصالح جامعه را تأمین می‌کند و دیگر این­که کدام­ یک از نظریه‌ها با اجزای دیگر سیستم حقوقی هماهنگ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Well-known Opinion Approach in the Iranian Criminal Legislation Policy

نویسنده [English]

  • Hassan Poorbafrani

چکیده [English]

Among different viewpoints in Islamic Jurisprudence, the Iranian Legislature usually has a tendency to adopt the well-known opinion approach where it deals with revenge (Ghesas) and blood money (Dieh), in the 1991 Islamic Penal Code. Making an analysis of the issue, this paper is of the view that in approaching the various legal stands, the law maker must go beyond the matter whether an opinion is well-known among the Islamic jurists or not. The criminal law maker must take into consideration the two following points: First, which of the approaches best satisfies the expediencies of the society and second, which of the views is in harmony with other parts of the legal system

کلیدواژه‌ها [English]

  • well-known opinion
  • minority opinion
  • criminal policy
  • murderer’s death
  • murderer’s escape
منابع:
1ـ آشوری، محمد، جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینابین، تهران, نشر گرایش، چاپ‌اول، 1382.
2ـ ابن ادریس حلی، محمد, السرائر, قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم، 1411, ج3.
3ـ ادریس، عوض احمد،‌الدیه بین العقوبه و التعویض، بیروت، انتشارات هلال، چاپ اول، 1986.
4ـ امیری، فاطمه، «به بهانة اعمال جرایم جدید رانندگی»، روزنامه ایران، شماره 2677، مورخ 4/10/ 1382.
5ـ پوربافرانی، حسن، «بررسی نهادهای حقوقی تخفیف مجازات، تعلیق اجرای آن و آزادی مشروط در جرم قاچاق مواد مخدر»، مجله کانون وکلای دادگستری اصفهان، شماره 1، آبان 1381.
6ـ ____، «نقد قانون مجازات اسلامی ـ باب قصاص نفس»، مجله دیدگاههای حقوقی، شماره 4, زمستان 1375.
7ـ جبعی عاملی، زین الدین، الروضه البهیه فی شرح لمعه الدمشقیه، قم، انتشارات دفتر تبلیغاتی اسلامی، چاپ سوم، 1367,ج2.
8ـ جبعی عاملی، زین‌الدین، مسالک الافهام فی شرح شریع الاسلام، انتشارات بصیرتی، چاپ اول، بی‌تا, ج2.
9ـ حرعاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه، ج19.
10ـ حسینی عاملی، سید محمدجواد، مفتاح الکرامه، التراث العربی، داراحیاء بی‌تا, ج11.
11ـ خمینی، روح‌الله، تحریرالوسیله، تهران، مکتبه العلمیه الاسلامیه، بی تا, ج2.
12ـ خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک، قم، چاپ اسماعیلیان، چاپ دوم، 1405, ج7.
13ـ خوئی، ابوالقاسم، مبانی تکلمة المنهاج، نجف، مطبعه الاداب، 1976, ج2.
14ـ صادقی، محمدهادی، حقوق جزای اختصاصی (1)، نشر میزان، چاپ اول، 1376.
15ـ صافی گلپایگانی، لطف الله،  التعزیر انواعه و ملحقاته، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1404.
16ـ طباطبائی، سیدعلی، ریاضی المسائل، بیروت، دارالهادی، ج10، چاپ اول، 1412.
17ـ طوسی، شیخ محمد ابن الحسن، مبسوط، مکتبه المرتضویه، بی‌تا, ج7.
18ـ فاضل لنکرانی، محمد، التفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، کتاب القصاص، قم، مطبعه العلمیه، 1407.
19ـ فاضل هندی، بهاء‌الدین محمد، کشف اللثام، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1405, ج2.
20ـ فخرالمحققین، شیخ ابی طالب محمد ابن حسن، ایضاح الفوائد، قم، المطبعه العلمیه، چاپ اول، 1389, ج4.
21ـ قیاسی، جلال الدین، «ضرورت بازنگری در قانون مجازات اسلامی»، نامه مفید، شماره 5، بهار 1375.
22ـ کریمی، موازین قضائی از دیدگاه امام خمینی، قم، انتشارات شکوری، چاپ اول، بهار 1365, ج1.
23ـ محقق حلی، ابوالقاسم، شرایع الاسلام، بیروت، انتشارات دارالاضواء، چاپ دوم، 1403, ج4.
24ـ محقق حلی، ابوالقاسم، النهایه و نکتها، مؤسسة نشر اسلامی، چاپ اول، 1412, ج3.
25ـ محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، بخش جزائی، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ اول، 1379, ج4.
26ـ مدنی کاشانی، آقارضا، کتاب القصاص، قم، مؤسسة نشراسلامی، چاپ اول، 1410.
27ـ مرعشی، سید محمدحسن، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، چاپ اول، زمستان 1373.
28ـ مرعشی شوشتری، سیدمحمدحسن، «ضمان عاقله»، فصلنامه رهنمون (نشریه مدرسه عالی شهید مطهری)، شماره 7.
29ـ ____، «نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل فقهی و حقوقی», فصلنامة رهنمون (نشریة مدرسه عالی شهید مطهری)، شماره 4 و 5, بهار و تابستان 1372.
30ـ مرکز تحقیقات فقهی قوة قضائیه، مجموعة آراء فقهی ـ‌ قضائی در امور کیفری، انتشارات حوزة معاونت آموزش و تحقیقات قوة قضائیه، چاپ اول، 1381, ج1.
31ـ معرفت، محمدهادی، «بحثی در تعزیرات، مجله کانون وکلا»، شماره146و 147، بهار و تابستان 1368.
32ـ منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم، نشر تفکر، ترجمه و تقریر محمود صلواتی، 1370, ج3.
33ـ مؤذن زادگان، حسنعلی، «قتل در حکم شبه عمد در قانون مجازات اسلامی»، مجلة دیدگاههای حقوقی، شماره3، پائیز 1375.
34ـ موسوی بجنوردی، سیدمحمد، «نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل فقهی و حقوقی»، فصلنامة رهنمون (نشریه مدرسه عالی شهید مطهری) شماره 4 و 5، بهار و تابستان 1372.
35ـ مهرپور، حسین، «سرگذشت تعزیرات»، مجله کانون وکلا، شماره 149و148، پاییز و زمستان 1368.
36ـ ____، «ضرورت تحول در قانونگذاری»، نامه مفید، شماره2، تابستان 1374.
37ـ میرسعیدی، سیدمنصور، ماهیت حقوقی دیات، نشر میزان، چاپ اول، پائیز 1373.
38ـ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367, ج42.
39ـ هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، سخنرانی افتتاحیه، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های اولین همایش بررسی راههای جایگزین مجازات حبس، دانشکده علوم قضائی و خدمات اداری، انتشارات راه تربیت، 18 و 19 اردیبهشت 1381، پاییز 1381.
CAPTCHA Image