نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه مفید، قم، ایران.

2 دکتری رشته فقه و مبانی حقوق، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

با استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر اصل چهارم قانون اساسی در راستای اسلامی کردن قوانین و لزوم توسعه دامنه‌ مفهوم امنیت، قیام مسلحانه و گروهی علیه اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، جرم انگاشته شده است. اما از آن جا که این شورش ماهیتی سیاسی دارد، و این قیام تحت عنوان «بغی» و در نوشتار بیشتر فقها،» مبارزه با آن ذیل «جهاد باغیان» مورد بررسی قرار گرفته است، در پژوهش پیش رو تلاش شده است دکترین مقابله با شورش «باغیان» و چاره اندیشی برای حلّ منازعات درون حکومتی در اسلام با رویکردی مسالمت­آمیز و با تکیه بر برادری همه مسلمین، برای بازگشت به موازین شرع بر مبنای صلح و مدارا، بررسی­ و مضامین شریعت اسلامی با روش علمی تبیین و با تحولات حقوق کیفری ایران مقایسه شده است. بدین ترتیب معلوم شده است مبنای سیاست کیفری قانون­گذار در قانون مجازات اسلامی با رویکرد شریعت اسلامی مطابقت کامل ندارد، و علی­رغم تغییرات انجام شده در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ هم چنان مطابق روح سیاست کیفری اسلام نمی‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Crime of Bagh'i in Jurisprudence and Iranian Criminal Law

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hossein Hashemi 1
  • Ahmad Ali Mahmoodi 2

1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Mofid University, Qom. Iran.

2 Ph.D. in Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

Some legal and jurisprudential issues, such as the ruling on Bagh'i and Moharebeh, have a long history in Islam. However, in the field of crimes against security and public welfare of Muslims, as well as in relation to the crime of Bagh'i and similar crimes, a complex fusion of rules and laws has led to different reactions. This type of conflict is often resolved in an environment where both parties to the conflict are Muslims. With the establishment of the Islamic Republic of Iran, in order to implement the fourth principle of the constitution to Islamize the laws, and the need to expand the scope of the concept of security, the rebellion of the “Boghat” has been considered an action against the Islamic government and righteous Imam. However, since this revolt has a political nature, this uprising under the title of “Bagh’I” has been studied more in the jurists' research under “Jihad Baghian”.In this research, the doctrine of countering the revolt and a solution to resolve internal conflicts in Islamic society with a peaceful approach and relying on the brotherhood of all Muslims is investigated, to return to the standards of Sharia based on peace and tolerance, and the themes of Islamic law are scientifically explained and compared with Iran's criminal laws. Thus, it turns out that the basis of the criminal policy of the Islamic Republic of Iran in this category is significantly different from the approach of Islamic law, and despite the efforts made in the Islamic Penal Code of 1392; it is still not completely in line with the spirit of Islamic penal policy.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bagh'i
  • Islamic Criminal Law
  • Righteous Imam
  • Jihad with Baghian

الف. کتب و مقالات

الف-1. فارسی

آقابابایی، حسین. بررسی فقهی-حقوقی جرم براندازی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
جعفری میدانسر، فاطمه. «بررسی ابهامات عناصر جرم بغی در حقوق کیفری ایران»، پنجمین کنفرانس ملی حقوق و علوم جزا، دانشگاه ادیب مازندران، 1397.
حسینی جرجانی، ابوالفتح. تفسیر شاهی یا آیات الاحکام. تهران: نوید، 1404 ق.
زراعت، عباس. شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی/ حدود. تهران: نشر مجد، 1393.
ساریخانی، عادل، اسماعیل آقابابایی، و سعید عطارزاده. «اجماع و نقش آن در استنباط احکام کیفری»، فصل­نامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 32 (1392): 27- 48.
محمدی، جلال و ادریس علی­پور. «ماهیت جرم بغی در قانون مجازات ایران و فقه اسلامی»، فصل­نامه تعالی حقوق، دوره جدید، شماره 1 (1391): 143- 163.
مرعشی شوشتری، محمدحسن. دیدگاه­های نو در حقوق کیفری اسلام. تهران: میزان، 1373.
میرمحمدصادقی، حسین. جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی. تهران: انتشارات مجد، 1392.

الف-2. عربی

ابن منظور، محمد. لسان العرب. بیروت: دار صادر، 1414 ق.
الحرالعاملی، محمد. تفصیل وسایل­الشیعه الی تحصیل مسایل­الشریعه. قم: مؤسسه آل­البیت (ع) لاحیاء­التراث، بی‌تا.
حلی، حسن بن یوسف. ارشاد الاذهان الی احکام الایمان. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1410 ق.
حلی، حسن بن یوسف. تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة. قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه‌السلام، 1420 ق.
راغب اصفهانی، حسین. المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالقلم، 1412 ق.
رشیدرضا، محمد. تفسیر المنار. مصر: الهیئة المصریة العامه للکتاب، 1354 ق.
الرضی، محمد. نهج‌البلاغه. صبحی الصالح، بیروت: دارالکتاب اللبنانی، 1387 ق.
الرملی، محمد. نهایه­المحتاج الی شرح­المنهاج. بیروت: دارالفکر، 1404 ق.
الزبیدی، المرتضی. تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالفکر، 1414 ق.
الزحیلی، وهبه. الفقه الاسلامی و ادلته. سوریه: دارالفکر، 1418 ق.
الشافعی، محمدبن ادریس. الام. بیروت: دارالمعرفه، 1410 ق.
شهید ثانی، زین­الدین بن علی. الروضة­البهیة فی شرح اللمعةالدمشقیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1412 ق.
شهید ثانی، زین­الدین بن علی. مسالک­الافهام الی تنقیح الشرایع­الاسلام. مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
طباطبایی حایری، علی. ریاض­المسایل فی بیان احکام الشرع بالدلایل. قم: موسسه نشر الاسلامی، 1415 ق.
طباطبایی، محمدحسین. المیزان فی تفسیر­القرآن. قم: اسماعیلیان، بی‌تا.
طوسی، ابوجعفر. المبسوط فی فقه­الامامیه. محمدباقر بهبودی، تهران: المکتبه المرتضویه، 1387 ق.
طوسی، ابوجعفر. تهذیب­الاحکام. تهران: دارالکتب العلمیه، 1365 ش.
علامه حلی، حسن بن یوسف. تذکره الفقها. قم: موسسه آل­البیت (ع) لاحیاء­التراث، 1419 ق.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن، تهران: مرتضوی، 1373 ش.
کاشف‌‌‌الغطاء، جعفر بن خضر. کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1422 ق.
کلینی، یعقوب. الکافی. علی­اکبر الغفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1367.
ماوردی، علی. الاحکام­السلطانیه و الولایات­الدینیه. مکه المکرمه: دارالتعاون للنشر والتوزیع، 1386 ق.
مجلسی، محمدباقر. «بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع)»، تحقیق محمدباقر بهبودی، بیروت: دار احیاء التراث، 1403 ق.
محقق حلی، جعفر بن­الحسن. شرائع­الاسلام فی مسایل الحرام و الحلال. تهران: الاستقلال، 1409 ق.
مقدس اردبیلی، احمد. مجمع­الفائده والبرهان. قم: جماعه المدرسین فی­الحوزه العلمیه، 1402 ق.
منتظری، حسین­علی. دراسات فی ولایه­الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه. قم: نشرالتفکر، 1415 ق.
نجفی، محمدحسن. جواهرالکلام فی شرح شرایع­الاسلام. بیروت: دار احیاء ­التراث ­العربی، 1362.
النوری، حسین. مستدرک­الوسائل و مستنبط­المسائل. قم: مؤسسه آل­البیت (ع) لاحیاء­التراث، 1407 ق.
 

الف-2. لاتین

Agha Babaei, Hossein. Legal investigation of the crime of subversion. Qom: Research Institute of Islamic Culture and Thought, 2016. [In Persian]
Al-Hor al-Aamili, Muhammad. Detailing the means of Shia to the study of Shari'a issues. Qom: Al-Al-Bayt, Lahia-Al-Tarath Institute, NoDate. [In Arabic]
Allameh Hali, Hassan bin Yusuf. Tazkira Faqha. Qom: Al Al-Bayt (AS) Le Ihya-Al-Torath Institute, 1998. [In Arabic]
Al-Nuri, Hossein. Mostadrak-ul-wasail and Mustablat-ul-masael. Qom: Al-Al-Bayt (AS) Lahia-Al-Tarath Institute, 1986. [In Arabic]
Al-Rezi, Mohammad. Nahj al-Balagha. Sobhi al-Saleh, Beirut: Dar al-Kitab al-Lebanani, 1967. [In Arabic]
Al-Shafi'i, Mohammad bin Idris. Alam. Beirut: Dar al-Marafa, 1989. [In Arabic]
Al-Zahili, Wahbe. Islamic jurisprudence and justice. Syria: Dar al-Fikr, 1997 [In Arabic].
Al-Zubaidi, Al-Mortaza. Taj al-Arus, men javaher al-Qamoos. Beirut: Dar al-Fekr, 1993. [In Arabic]
Fazil Meqdad, Meqdad bin Abdullah, Kanzal-Irfan Fi Fiqh al-Qur'an, Tehran: Mortazavi, 1953. [In Arabic]
Helli, Hassan bin Yusuf. Guidance of the mind to the rulings of the believers. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute, 1989. [In Arabic]
Helli, Hassan bin Yusuf. Tahrir Al-Ahkam Al-Sharia. Ali Madhhab al-Imamiya. Qom: Imam al-Sadiq Foundation, 1999. [In Arabic]
Hosseini Jarjani, Abolfath. Tafsir Shahi or Ayat al-Ahkam. Tehran: Navid, 1983 [In Persian].
Ibn Manzoor, Muhammad. Arabic language. Beirut: Dar Sadir, 1993. [In Arabic]
Jafari Maidansar, Fatemeh. "Examination of the ambiguities of the elements of the crime of sedition in Iranian criminal law", the 5th National Conference on Law and Criminal Sciences, Adib Mazandaran University, 2017. [In Persian]
Kashif al-Ghita, Jafar bin Khizr. Kashf al-Ghita an Mobhamat Al-Sharia al-Gharaa. Qom: Islamic Propaganda Office of Qom Seminary, 2001. [In Arabic]
Keshavarz, Abbas. Detailed description of the Islamic Penal Code/Hodood. Tehran: Majd Publications, 2013. [In Persian]
Kliny, Yaghoob. Al-Kafi. Ali-Akbar al-Ghafari, Tehran: Dar al-Kutb al-Islamiya, 1947. [In Arabic]
Majlesi, Mohammad Bagher. "Bihar al-Anwar al-Jamia Leder Akhbar al-Imae al-Athar ", by Mohammad Baqer Behboodi, Beirut: Dar Ihya al-Trath, 1982. [In Arabic]
Marashi Shushtri, Mohammad Hasan. New perspectives in Islamic criminal law. Tehran: Mizan, 1994. [In Persian]
Mawardi, Ali. Al-Ahkam-Al-Sultaniyya and Al-Walayat-Al-Diniyeh. Makkah al-Mukarmah: Dar al-Tawan for publishing and distribution, 1966. [In Arabic]
Mir Mohammad Sadeghi, Hossein. Crimes against public safety and comfort. Tehran: Majd Publications, 2013. [In Persian]
Moghads Ardabili, Ahmed. Majma' Al-Faadeh and Burhan. Qom: Jama'ah al-Madrasin fi-al-Hawza Al-Alamiya, 1981. [In Arabic]
Mohagheq Helli, Jafar bin Al-Hassan. Islam's laws in matters of haram and halal. Tehran: Al-Istiqlal, 1988. [In Arabic]
Mohammadi, Jalal and Idris Alipour. "The nature of the crime of treason in Iran's penal code and Islamic jurisprudence", Journal of Excellence in Law, new period, No. 1 (2011): 163-143. [In Persian]
Montazeri, Hossein-Ali. Studies in fiqh-al-fiqih and jurisprudence of al-Islamiyyah. Qom: Nesharlatfekr, 1994[In Arabic].
Najafi, Mohammad Hassan. Jawaharlal Kalam in the description of the laws of Islam. Beirut: Dar Ahya Al-Trath Al-Arabi, 1943. [In Arabic]
Ragheb Esfahani, Hossein. Al-Mufradat fi Gharib al-Qur'an. Beirut: Dar al-Qalam, 1991. [In Arabic]
Ramli, Mohammad. Nahayeh-ul-Muhataj to Sharh-ul-Minhaj. Beirut: Dar al-Fekr, 1983. [In Arabic]
Rashidreza, Mohammad. Tafsir al-Manar. Egypt: Al-Hiyeh al-Masriyyah Al-Ama for the Book, 1967. [In Arabic]
Sarikhani, Adel, Ismail Aghababai, and Saeed Attarzadeh. "Consensus and its role in deriving criminal sentences", Islamic Jurisprudence and Law Research Quarterly 9, No. 32 (2012): 27-48. [In Persian]
Shahid Thani, Zain al-Din bin Ali. Al-Rawza-al-Bahiyyah in Sharh al-Lumaah-al-Damshqiyyah. Qom: Islamic Promotion Office, 1991. [In Arabic]
Shahid Thani, Zain al-Din bin Ali. Masalak-al-afham Ela Tanghih Alsharaye Al-Islam. Islamic Encyclopaedia Institute, 1992. [In Arabic]
Tabatabaei, Mohammad Hossein. Al-Mizan in Tafsir Al-Qur'an. Qom: Ismailian, ND. [In Arabic]
Tabatabai Hayeri, Ali. Riyad Al-Masail fi Bayan Ahkam Al-Sharia Be-Al-Dalayel. Qom: Nashr al-Islami Institute, 1995. [In Arabic]
Tusi, Abu Jaafar. Al-Mabsut fi fiqh al-Umamiyah. Mohammad Baqer Behboodi, Tehran: Al-Maktabeh Al-Mortazawieh, 1967. [In Arabic]
Tusi, Abu Jaafar. Refinement of commands. Tehran: Dar al-Kutb Al-Elamiya, 1946. [In Arabic]
CAPTCHA Image