دوفصلنامۀ علمی حقوق تطبیقی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

فایل های مرتبط

راهنمای داوران

داوران سال جاری

طلاق حرجی و نقد آرای محاکم در این زمینه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 استادیار دانشکده حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

با اصلاح ماده 1130 قانون مدنی در سال­های 61 و 70 و تعیین ضابطه‌ای عام برای تقاضای طلاق توسط زوجه در صورت عسر و حرج و مشخص کردن پنج مورد به عنوان برخی از مصادیق آن در تبصره الحاقی سال 81، اکنون موارد درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج توسعه یافته است. قانون گذار عسر و حرج را به وجود آمدن وضعیتی تعریف می‌کند که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن را مشکل سازد، و احراز آن را توسط دادگاه لازم می‌داند. در چنین مواردی، دادگاه ابتدا شوهر را اجبار به طلاق می‌نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود. بررسی رویه قضایی نشان می‌دهد که از موارد مندرج در تبصره الحاقی سوء ‌رفتار مستمر زوج و ضرب و شتم زوجه، بیشترین سبب برای تقاضای طلاق بوده است. در این نوشته ضمن ارائه مفاهیم و مبانی فقهی و قانونی، تعدادی از آرای دیوان عالی کشور که در نقض یا ابرام آرای محاکم تجدید نظر صادر شده است، بررسی و تجزیه و تحلیل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Hardship Divorces and the Assessment of the Relevant Judicial Decisions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassan Sadeghi Moghadam 1
  • Mohammad Ali Ansaripour 2

1 Associate Professor of Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran

2 Assistant Professor, Faculty of Law, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Following the amendment of Article 1130 of the Civil Code of
Iran in 1982 (1361) and in 1991 (1370) and the introduction of a general rule (known as the rule of usr and haraj or hardship) by which a woman may apply for divorce in case of hardship, the petitions for divorce on the basis of hardship have increased.
The legislature has defined usr and haraj (or hardship) as “the occurrence of a situation that makes the continuation of marital life hard and tolerance of such a situation difficult for the wife” and the establishment of such a situation has been left to the court. The court, first, compels the husband to divorce his wife and if the compelling of the husband is impracticable, then the wife will be divorced by the permission of the court.
The examination of judicial decisions indicates that from the five cases mentioned in the Note (tabsirah( added to Article 1130 in 2002 (1381) the continuous maltreatment of the wife by the husband has been the chief cause for divorce petitions.
In this paper, apart from the juristic and legal bases of hardship, a number of judgments given by the Supreme Court either in upholding or in quashing the judgments of the lower courts (the court of first instance and the court of appeal) have been examined

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hardship Divorces
  • Hardship
  • Judicial Decisions
  • Usr and Haraj
مراجع
منابع
1- ابن‌منظور، محمدبن مکرم، لسان‌العرب، ج8، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ چهاردهم، 1408ق.
2- امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج 5، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ سیزدهم، 1378.
3- انصاری،‌ مرتضی، المکاسب، تبریز، اطلاعات،چاپ سوم، 1375ق.
4- بدران، ابوالعینین بدران، الفقه المقارن للاحوال الشخصیه، بیروت، دارالنهضة العربیة، 1999م.
5- التکروری، عثمان، شرح قانون الاحوال الشخصیه، عمان، مکتبه دارالثقافه للنشرو التوزیع، 1998م.
6- جباری، مصطفی و حمید مسجد سرایی،  احوال شخصیه، ترجمه الفقه علی المذاهب الخمسه (جزءالثانی)، تهران، ققنوس، 1374.
7- حائری شاه‌باغ، سیدعلی، شرح قانون مدنی، ج 2، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1376.
8- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج 15،  بیروت داراحیاء التراث العربی، چاپ پنجم،1403 ق.
9- حسینی، سیدمحمدرضا، قانون مدنی در رویه قضایی، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1379.
10- حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، ‌مفتاح الکرامه، ج 7، قم، مؤسسه آل البیت، بی‌تا.
11- حلی (علامه)، ‌یوسف بن‌مطهر، تذکرة الفقهاء، چاپ سنگی، قم، مکتبه المرتضویه، 1388 ق.
12- خمینی، سیدروح الله، استفتائات، ج 3، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول،1381.
13- ـــــــ ، کتاب البیع، ج 1، قم، اسماعیلیان، چاپ اول، 1363.
14- خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک، ج5، تهران، مکتبه الصادق، 1405 ق.
15- خوئی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، ج 2، نجف، مطبعه‌النعمان، چاپ بیست و یکم، 1379ق.
16- صادقی‌مقدم، محمدحسن، تغییر در شرایط قرارداد، تهران، دادگستر، 1379.
17- صافی، لطف‌الله، جامع‌الاحکام، ج2، قم،‌ دفتر نشر آثار، 1382.
18- صانعی، یوسف، مجمع‌المسائل، ج1، قم، ‌میثم تمار، چاپ اول، 1376.
19- ــــــــــــــ ، مجمع المسائل، ج2، قم، میثم تمار، چاپ اول 1381.
20- صفائی، سیدحسین و اسد الله امامی، ‌ حقوق خانواده، ج1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم، 1377.
21- طباطبائی قمی، سیدنقی، مبانی منهاج الصالحین، ج10، بیروت، دارالسرور، 1418 ق.
22- طباطبائی یزدی، سیدمحمد کاظم، العروة الوثقی، ج 6، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1423ق.
23- طوسی، ابی جعفر بن‌ حسن بن‌علی، الاستبصار، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
24- ــــــــــــــ، المبسوط، تهران، المکتبه المرتضویه، 1388ق.
25- عراقی، ضیاء‌الدین، ‌قاعده لاضرر و لاضرار، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1376.
26- فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج 1، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ یازدهم، بی‌تا.
27-  ــــــــــــــــ ، جامع‌المسائل، ج2، دارالعلم، چاپ یازدهم، 1380.
28- کاتوزیان،‌ناصر، حقوق خانواده، ج1، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم، 1382.
29- کریمی، حسین، موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی(ره)، ج1، قم، انتشارات شکوری، بی‌تا.
30- گلپایگانی، سیدمحمدرضا، مجمع‌المسائل، ج5، قم، دارالقرآن الکریم، 1424ق.
31- محقق داماد، سیدمصطفی، حقوق خانواده، تهران، نشر علوم اسلامی،  چاپ یازدهم، 1365.
32- ــــــــــــــــ، قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران، اندیشه‌های نو در علوم اسلامی، چاپ دوم، 1366.
33- مغنیه، محمدجواد، الفقه علی المذاهب الخمسه، ج 2، بیروت، دار احیاء التراث‌العربی، 1404ق.
34- مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، ج 1 و2، قم، انتشارات مدرسه امام علی به ابیطالب، چاپ سوم، 1381.
35- موسوی بجنوردی، سیدمیرزا حسن، القواعد الفقهیه، ج 1، نجف، مطلقه الاداب، 1389ق.
36- مهرپور، حسین، مجموعه نظریات شورای نگهبان، ج1، تهران، موسسه کیهان، 1377.
37- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، ج27،31 و 38 ، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367.
38- نراقی، احمد، عوائدالایام، قم، مکتبه بصیرتی، 1408ق.
39- جبلانی قمی (میرزای قمی)، میرزا ابوالقاسم، جامع الشتات، تهران، منشورات شرکه الرضوان، بی‌تا.
40- مجموعه بخشنامه‌های شورای عالی قضایی، ج1، قم , معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، قم، 1382.
41- مجموعه نظرات شورای نگهبان، ج2، تهران, مرکز تحقیقات شورای نگهبان، تهران، 1380.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
دوفصلنامۀ علمی حقوق تطبیقی
دوره 0، شماره 9 - شماره پیاپی 52
اسفند 1384
صفحه 97-122
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار