نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تهران - پردیس فارابی

چکیده

بیشتر‌ فقهای اسلامی‌ اعم‌ از شیعه‌ و سنی‌ بجز حنفیه‌، معتقدند مسلمان‌ در مقابل‌ کافر قصاص‌ نمی‌شود، در مقابل‌، کافر برای‌ جنایت‌ بر مسلمان‌ قصاص‌ می‌شود. این‌ موضوع‌ که‌ به‌ نوعی‌ تبعیض‌ میان‌ افراد براساس‌ مذهب‌ را تداعی‌ می‌کند، از ضروریات‌ فقه‌ شیعی‌ شمرده‌ می‌شود. نگارنده‌ سعی‌ نموده‌ دلایل‌ این‌ مسأله‌ را براساس‌ مبانی‌ فقه‌ جواهری‌ در فقه‌ امامیه‌ بررسی و‌، از اتقان‌ و ضعف‌ آنها بحث‌ کند. نویسنده‌ ادعا نمی‌کند که‌ به‌ نتیجه‌ خاصی‌ در این‌ زمینه‌ رسیده‌ است‌, اما اعتقاد‌ دارد پیش‌ از آن­که‌ این‌ نوشتار، نظر خاصی‌ را ارائه‌ دهد، تامل‌ بیشتر دربار­ة‌ یکی‌ از ضروریات‌ فقه‌ شیعی‌ را باعث‌ می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Look at Corporeal Retaliation Qisas of a Muslim for a non-Muslim (kafir)

نویسنده [English]

  • Ahmad Hajidehabadi

faculty of law

چکیده [English]

The majority of Muslim jurists including Shiates and Sunnis except Hanafis are of the opinion that a Muslim may not be retaliated for a non-Muslim but a non-Muslim shall be retaliated for a crime done to a Muslim. This issue which reminds one of discrimination on the basis of religion is considered an essential rule of Shiate jurisprudence. The author attempts to examine the issue using the methodology of traditional fiqh in Imamids jurisprudence to lay bare its weakness and strength. He does not claim to have reached a definite conclusion in this regard but does acknowledge that the aim of the article is to result in further discussion of the issue rather than to offer a particular view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • corporeal retaliation
  • muslim
  • crime
  • dhimmi non-muslim
منابع‌
1_ ابن‌ ادریس‌، محمد: السرائر مطبوع‌ در سلسلة الینابیع‌ الفقهیه‌، 1410 ق، ج‌ 25.
2_ ابن‌ رشد القرطبی‌، محمد بن‌ احمد: الکتاب‌ مطبوع‌ در المصادر الفقهیه‌، 1419 ق، ج‌ 40.
3_ بجنوردی‌، سیدمحمد حسن‌: القواعد الفقهیه‌، قم‌، الهادی‌، چ اول‌، 1377 ش‌، ج‌ 1.
4_ تبریزی‌، میرزاجواد: کتاب‌ القصاص‌، قم‌، مکتب‌ آیة‌الله العظمی‌ تبریزی‌، چ اول‌، 1419 ه.
5_ حویزی‌، عبدعلی‌ بن‌ جمعه‌ العروسی‌: نورالثقلین‌، قم‌، اسماعیلیان‌، چ چهارم‌، 1373، ج‌ 1.
6_ خمینی‌، سید روح‌الله: تحریرالوسیله‌، قم‌، موسسة‌ تنظیم‌ و نشر آثار امام‌خمینی‌، چ اول‌، 1379ش، ج‌ 2.
7_ خوانساری‌، سیداحمد: جامع‌المدارک‌، قم‌، اسماعیلیان‌، چ دوم‌، 1364، ج‌ 7.
8_ خویی‌، سیدابوالقاسم‌: مبانی‌ تکلمة‌المنهاج‌، قم‌، مطبعة‌العلمیة‌، چ دوم‌، 1369ش. ج‌ 2.
9_ رحمتی‌، محمد: کتاب‌القصاص‌، قم‌، بی‌نا، چ اول‌، 1377 ش‌، ج‌ 1.
10_ زین‌الدین‌ بن‌ علی‌ (شهید ثانی‌): مسالک‌ الافهام‌ فی‌ شرح‌ شرایع‌ الاسلام‌، قم‌، دارالهدی‌، بی‌ تا (طبع‌ سنگی‌)، ج‌ 2.
11_ شافعی‌، محمد بن‌ ادریس‌، الامّ، مطبوع‌ در المصادر الفقهیه، 1419 ق، ج‌ 40.
12_ صدوق‌، ابوجعفر محمد بن‌ بابویه‌، المقنع‌ فی‌ الفقه‌، مطبوع‌ در سلسلة‌ الینابیع‌ الفقهیه‌، 1410 ق ، ج‌ 24.
13_ صدوق‌، ابوجعفر محمد بن‌ بابویه‌، الهدایة‌ بالخیر مطبوع‌ در سلسلة‌ الینابیع‌ الفقهیه‌، 1410 ق، ج‌ 24.
14_ طباطبایی‌، سیدمحمدحسین‌: المیزان‌، محمدجواد حجتی‌کرمانی‌، بی­جا، بنیاد علمی‌ و فکری‌ علامه‌ طباطبایی‌، بی‌تا، ج‌ 5.
15_ طبرسی‌، ابوعلی‌ فضل‌ بن‌ الحسن‌: مجمع‌البیان‌، بیروت‌، دارالمعرفة‌، چ اول‌، 1406ق، ج‌ 3.
16_ طوسی‌، محمد بن‌ حسن‌: التبیان‌، بیروت‌، داراحیاءالتراث‌ العربی‌، بی‌تا، ج‌ 3.
17_ _____, الخلاف‌، قم‌، مؤسسه‌ النشر الاسلامی‌، چ دوم‌، 1420 ق، ج‌ 5.
18_ _____, المبسوط‌، تهران‌، المکتبة‌ المرتضویه‌، بی تا، ج‌ 7.
19_ _____, تهذیب‌الاحکام‌، بیروت‌، دارالاضواء، چ سوم‌، 1406 ق، ج‌ 10.
20_ عاملی‌، حرّ: وسایل‌ الشیعه‌، قم‌، مؤسسة‌ آل‌البیت‌ :  لاحیاءالتراث‌، چ سوم‌، 1416 ق، ج‌ 29.
21_ عاملی‌، سیدمحمدجواد: مفتاح‌الکرامة‌، بیروت‌، داراحیاءالتراث‌العربی‌، بی تا‌، ج‌ 11.
22_ عبدالعزیز، امیر: الفقه‌ الجنایی‌ فی‌الاسلام‌، دارالاسلام‌، چ اول‌، 1416 ق.
23_ علوی‌، عادل‌: القصاص‌ علی‌ ضوءالقرآن‌ و السنة(ابحاث‌ آیة‌الله العظمی‌ سید شهاب‌الدین‌ المرعشی‌ النجفی‌) قم‌، کتابخانه‌ آیة‌الله العظمی‌ مرعشی‌نجفی‌، چ اول‌، 1415 ه، ج‌ 1.
24_ فاضل‌ لنکرانی‌، محمد: تفصیل‌ الشریعه‌ فی‌ شرح‌ تحریرالوسیله‌، کتاب‌ القصاص‌، قم‌، بدون‌ ناشر، چ اول‌، 1407ق‌.
25_ فخر رازی‌، التفسیر الکبیر، بیروت‌، مکتب‌ الاعلام‌ الاسلامی‌، چ چهارم‌، 1413 ق، ج‌ 11.
26_ قدوری‌، احمد بن‌ محمد: الکتاب‌، مطبوع‌ در المصادر الفقهیه‌، 1419 ق، ج‌ 39.
27_ قزامل‌، سیف‌ رجب‌: الجنایات‌ فی‌ الفقه‌ الاسلامی‌، کویت‌، مکتبة‌ الاشعاع‌ الفنّیه‌، چ اول‌، 1422 ق.
28_ قیروانی‌، عبدالله بن‌ ابی‌زید: الکافی‌ فی‌ فقه‌ اهل‌المدینه‌، مطبوع‌ در المصادره‌ الفقهیه‌، 1419 ق، ج‌ 39.
29_ کاشانی‌، علاءالدین‌ بن‌ مسعود: بدایع‌‌الصنایع‌، مطبوع‌ در المصادر الفقهیه‌، 1419 ق، ج‌ 39.
30_ مالک‌ بن‌ انس‌، المدونة‌ الکبری‌، مطبوع‌ در المصادرالفقهیه‌، 1419 ق، ج‌ 39.
31_ مجلسی، محمدباقر: مراة العقول، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ اول، 1368، ج 24.
32_ مدنی‌ کاشانی‌، رضا: کتاب‌ القصاص‌، قم‌، مؤسسة‌النشر الاسلامی‌، چ دوم‌، 1410 ق‌.
33_ مروارید، علی‌اصغر: سلسلة‌ الینابیع‌الفقهیه‌، بیروت‌، مؤسسة‌ فقه‌الشیعه‌، چ اول‌، 1410 ق، ج‌ 24 و 25.
34_ _____, المصادرالفقهیه‌، بیروت‌، دارالتراث‌، چ اول‌، 1419 ق، ج‌ 39 و 40.
35_ مشهدی‌، محمد بن‌ محمدرضا: کنزالدقائق‌ و بحرالغرائب‌، تهران‌، مؤسسة‌ الطبع‌ و النشر التابعة‌ لوزارة‌ الثقافة‌ و الارشاد الاسلامی‌، چ اول‌، 1410 ق، ج‌ 3.
36_ ملایری‌، اسماعیل‌، جامع‌ احادیث‌ الشیعه‌، قم‌، بدون‌ ناشر و نوبت‌ چاپ‌، 1373، ج‌ 26.
37_ نجفی‌، محمدحسن‌: جواهرالکلام‌ فی‌ شرح‌ شرایع‌ الاسلام‌، تهران‌، دارالکتب‌ الاسلامیه‌، سوم‌، 1367، ج‌ 42.
CAPTCHA Image