نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه تهران - پردیس فارابی
2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
چکیده
گاه برای قصاص نفس یا مادون نفس، نیاز به پرداخت مقداری دیه به قصاص شونده است که از آن به فاضل دیه یاد می‌شود. فاضل دیه احکامی خاص خود را دارد. گرچه در کتاب قصاص قانون مجازات اسلامی 1392، فصلی با عنوان فاضل دیه دیده نمی‌شود، اما قانونگذار به طور پراکنده، مواد مختلفی را بدان اختصاص داده است. مقالة پیش روی با رویکردی فقهی ـ حقوقی به بررسی احکام فاضل دیه می‌پردازد و ضمن تبیین مبانی و مستندات مواد قانون مجازات اسلامی 1392 در این زمینه، انتقادها و پیشنهادهایی در این باره ارائه می‌نماید. اینکه پرداخت‌کنندة فاضل دیه کیست و زمان آن چه موقع است و مالک فاضل دیه قصاص شونده است یا اولیای او و نیز اینکه پرداخت فاضل دیه شرط پیدایش حق قصاص است یا تنها تکلیفی است که متوجه قصاص‌کننده است و در نهایت شیوة محاسبه فاضل دیه، بخشی از مباحث این مقاله را تشکیل می‌دهند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Juridical-Legal Study of Difference of Blood-Money and Its Rules
نویسندگان [English]
- Ahmad Hajidehabadi 1
- Hossein Khavaninzadeh 2
1 faculty of law
2 Difference of Blood Money, Barter, Ownership of Difference of Blood Money, Statutory Rule, Obligatory Rule, Intensification of Blood-Money, Calculation of Blood Money
چکیده [English]
Sometimes for Qisas al-nafs (Qisas for life, execution) or less than it, some amount should be paid to the one who is to be retaliated. This amount is called difference of blood-money (diyah). There are certain rules for difference of blood money. Though there is no chapter called “Difference of Blood-Money” in the Qisas Book of Islamic Penal Code of 1392/2013, the legislator has dispersedly devoted some articles to it. Adopting a juridical-legal approach, the present article will study the rules of difference of blood-money and, while explicating foundations and documents of the articles of Islamic Penal Code which are relevant to this case; it will provide some critiques and comments. For example, who will pay difference of blood-money and when. Who owns difference of blood money? The one who is to be retaliated or the family? Is it an obligation only for one who demands Qisas? And, finally, how will difference of blood-money be calculated? These are various parts of the present article.
کلیدواژه‌ها [English]
- Difference of Blood Money
- Barter
- Ownership of Difference of Blood Money
- Statutory Rule
- Obligatory Rule
- Intensification of Blood-Money
- Calculation of Blood Money
الف- فارسی
- حاجی ده آبادی، احمد؛ قواعد فقه جزایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ سوم، 1391.
- گنجینه استفتائات قضایی؛ قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی قضا، 1390.
- مدنی کاشانی، آقا رضا؛ کتاب القصاص، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
- میر محمدصادقی، حسین؛ جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، چاپ یازدهم، 1392.
- تبریزی، میرزا جواد؛ تنقیح مبانی الاحکام کتاب القصاص، قم،دار الصدیقه الشهیده٣، چاپ دوم، 1426ق.
- حرّ عاملی، حسن؛ وسایل الشیعه، ج29، قم، مؤسسة آل البیت:، چاپ سوم، 1416 ق.
- حلّی، جعفربن حسن؛ شرائع الاسلام، ج4، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408ق.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر؛ مختلف الشیعه، قم، مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1376ش.
- حمیری، نشوان بن سعید؛ شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت، دارالفکر المعاصر، چاپ اول، 1420.
- خویی، سیدابوالقاسم؛ مبانی تکمله المنهاج، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی، چاپ اول، 1422ق.
- صافی گلپایگانی، لطف الله؛ جامع الاحکام، ج2، قم، مؤسسة انتشارات حضرت معصومه٣، چاپ اول، 1419ق.
- صدوق، محمدبن علی بن بابویه؛ من لایحضره الفقیه، ج4، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ اول، 1986م، 1406ق.
- طباطبایی حکیم، سیدمحمد سعید؛ مسائل معاصره فی فقه القضا، نجف اشرف، دارالهلال، چاپ دوم، 1427ق.
- طوسی، محمد بن الحسن؛ الخلاف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم، 1420ق.
- ـــــــــــــــ ؛ تهذیب الاحکام، ج10، بیروت، دار الاضواء، چاپ سوم، 1985م، 1406ق.
- عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی؛ الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، داوری، چاپ اول، 1410ق.
- ـــــــــــــــ ؛ مسالک الافهام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، 1413 ق.
- فاضل لنکرانی، محمد؛ جامع المسائل، مطبوعاتی امیر، چاپ اول، 1375.
- ـــــــــــــــ ؛ جامع المسائل، ج2، قم، مطبوعاتی امیر، چاپ اول، 1377ش.
- ـــــــــــــــ ؛ تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله کتاب القصاص، قم، 1407ق.
- فاضل هندی، محمد بن حسن اصفهانی؛ کشف اللثام، ج11، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1424ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب؛ الفروع من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367.
- نجفی، محمد حسن؛ جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم، 1404ق.
ب- عربی
)
ارسال نظر در مورد این مقاله