نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
چکیده
پس از انعقاد قرارداد، به ویژه در قراردادهای مستمر، ممکن است اجرای مفاد قرارداد، نا‌ممکن شود. در چنین وضعیتی، از یک سو اقتضای اصل لزوم قراردادی، پایبندی به قرارداد است. زیرا، استثناء‌پذیری بی‌منطق این اصل می‌تواند به سستی نظام قراردادی بیانجامد. از سوی دیگر، امکان این پایبندی و اجرای مفاد قرارداد، منتفی شده است. عدم امکان اجرای مفاد قرارداد بر مسئولیت متعهد و نیز ساختار قرارداد تأثیر می‌گذارد و با تحقق شرایطی، ممکن است به معافیت متعهد از اجرای تعهد بیانجامد و او را از مسئولیت برهاند. همچنین بسته به نوع تعذر حادث، اطلاق و دوام آن، امکان انحلال، فسخ، تعلیق و در مواردی تعدیل قرارداد وجود دارد. اگر عدم امکان اجرای مفاد قرارداد، مطلق و برای همیشه باشد، در حقوق ایران و انگلیس دو اثر عمده خواهد داشت، هم متعهد معاف از مسئولیت اجرا خواهد بود و هم قرارداد منحل خواهد شد. امّا در دیگر اقسام تعذر اجرای قرارداد، حقوق ایران و انگلیس راه‌های مختلفی بسته به فرض ابقاء یا انحلال قراداد در پیش گرفته‌اند. در فرض ابقاء قرارداد؛ تعلیق یا تعدیل قرارداد مورد توجه قرارگرفته است و در فرض انحلال قرارداد نیز انحلال قهری یا انفساخ و همچنین انحلال ارادی یا فسخ به عنوان راه‌حل در نظر گرفته شده است. در بررسی تطبیقی روشن می‌شود که سیر تطور دانش حقوقی در ایران و انگلیس به منظور رعایت انصاف و عدالت، در کاستن همراه با منطق از قلمرو مسئولیت مطلق قراردادی و افزودن به موارد معافیت متعهد در موارد عدم امکان اجرای مفاد قرارداد همسو بوده است و همچنین هر دو نظام حقوقی کوشیده‌اند تا حدّ ممکن ساختار قرارداد را حفظ کنند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Impact of Impossibility of Performance of Contract on Responsibility of Obligator and Contract Structure: A Comparative Study of Iranian and English Law
نویسنده [English]
- Abouzar Ebrahimi Torkaman
Assistant Professor of Private Law, Law and Political Sciences Department, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran
چکیده [English]
After signing a contract, particularly a continuous contract, the performance of the contents of the contract may become impossible. In this situation, on the one hand, the principle of contractual obligation requires commitment to the contract; because making an illogical exception to this principle may come to undermine the contractual system. But on the other hand, it is assumed that commitment to the contents and performance of the contract are not possible. The impossibility of the performance will affect the responsibility of the obligator as well as the contract structure; this, under some conditions, may lead to the exemption of the obligator from contract performance and liability. Based on the kind, absoluteness and permanence of the excuse occurred, it is also possible for a contract to be dissolved, annulled, suspended and, at times, modified. If the impossibility is absolute and permanent, there will be two main effects in the Iranian and English law: the obligator will be exempted from performance liability and the contract will be dissolved. However, in other kinds of contract excuses, Iranian and English law have taken different solutions depending on survival or dissolution of the contract. A comparative study will show that the developments of Iranian and English Law have taken the same direction in order to maintain fairness and justice in logical decrease of the scope of absolute contractual liability and in increase of the number of ways to exempt the obligator in case of contract impossibility. Both legal systems have tried to keep, as much as possible, the structure of the contract.
کلیدواژه‌ها [English]
- Excuse of Performance
- Impossibility of Performance of Contract
- Frustration of Contract
- Exemption of Obligator from Performance
- Force Majeure
منابع
الف- فارسی
- امامی، سید حسن؛ حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ بیست ویکم، 1379.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر؛ ترمینولوژی حقوق، تهران، بنیاد راستاد، 1363
- _________________ ؛ حقوق تعهدات، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1378.
- _________________ ؛ حقوق اموال، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1388.
- حسینی، سید عبدالرحیم؛ رساله‌ای در باب حق و حکم، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1387.
- شفائی، محمد‌رضا؛ بررسی تطبیقی نظریه تغییر اوضاع و احوال در قراردادها، تهران، نشر ققنوس، 1376.
- شهیدی، مهدی؛ آثار قراردادها و تعهدات، جلد 3، تهران، نشر مجد، 1382.
- _________ ؛ حقوق مدنی: تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد ۱، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ سوم، ،1382.
- _________ ؛ حقوق مدنی: سقوط تعهدات، جلد 5، تهران، مجمع علمی فرهنگی مجد، چاپ نهم، 1388.
- صادقی مقدم، محمد حسن؛ تغییر در شرایط قرارداد، نشر میزان، چاپ دوم، 1386.
- صفایی، سید حسین؛ «مقاله قوه قاهره یا فورس ماژور»، مجله حقوقی نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، 1364.
- کاتوزیان، ناصر؛ قواعد عمومی قراردادها، جلد ۱ تا ۵، تهران، شرکت انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا، چاپ دوم، تهران، 1376.
- _________ ؛ دوره مقدماتی حقوق مدنی: اعمال حقوقی، تهران، شرکت انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا، چاپ چهارم، 1376.
- محقق داماد، سید مصطفی؛ قواعد فقه بخش مدنی2، تهران، انتشارات سمت، چاپ هشتم، 1387.
- _______________ ؛ نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ اول، 1388.
- نهرینی، فریدون؛ ماهیت و آثار فسخ قرارداد در حقوق ایران، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ دوم، 1385.
- حسینی عاملی، محمد جواد؛ مفتاح الکرامه، جلد ۷، قم، آل البیت لاحباء التراث، 1418ه.ق.
- السنهوری، عبدالرزاق احمد؛ مصادر الحق فی الفقه الاسلامی، جلد ۵، مصر، جامعه الدول العربیه، 1945م.
- سیستانی، سید علی؛ قاعدة لاضرر و لاضرار، قم، مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان، 1387.
- شیخ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن بن علی؛ المبسوط فی فقه الامامیه، جلد ۳، بیروت، دارالکتاب الاسلامی، بی‌تا.
- محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین؛ شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مترجم ابوالقاسم ابن احمد یزدی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۴.
- موسوی بجنوردی، حسن؛ القواعد الفقهیه، جلد ۲ و ۳ و ۵، قم، مطبعه خیام، 1402ه.ق.
- نجفی، محمد حسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981م.
- El - Hassan, Abd El - Wahab Ahmad; 1986, "Freedom of Contract", The doctorine of frustration and sanctity of contracts in sudan law and Islamic Law, London, Vol. 1.
- Furmston, M. p; 2007, Cheshire and fifoot & furmston’s Law of contract, Oxford university press,15th edition.
- Robb, G. G. G; 1965, An Outline of the Law of Contract, The Estates Gazette limited 3th ed, London.
- Giffard, H. S; 1981,Hulsbury’s law of England, Vol. 9, Butterworths, 4th ed, London.
- Beatson, J; 2002, Anson’s Law Of Contract, Oxford, 28th edition.
- Smith, J. C; Thomas, J. A. C; 1992, A Casebook on Contract, Sweet & Maxwell, 9th edition, London.
- Mckendrick, E; 2003, Contract Law, Palgrane Macmillan.
- Treitel, G. H; 2003, Law of Contract, Sweet & Maxwell, 11th ed, London.
ب- عربی
ج- لاتین
)
ارسال نظر در مورد این مقاله