فیلسوفان حقوق در غرب پژوهش‌های گسترده‌ای درباره چیستی حق انجام داده‌اند. این تحقیقات دامنه‌دار نظریه‌های متنوعی در این موضوع تولید کرده است. امروزه در میان آرای گوناگون فیلسوفان و حقوق‌دانان غرب ...
بیشتر
فیلسوفان حقوق در غرب پژوهش‌های گسترده‌ای درباره چیستی حق انجام داده‌اند. این تحقیقات دامنه‌دار نظریه‌های متنوعی در این موضوع تولید کرده است. امروزه در میان آرای گوناگون فیلسوفان و حقوق‌دانان غرب پرطرفدارترین نظریه‌های موجود درباره معنای حق «نظریه سود/منفعت»[1] و «نظریه اراده/انتخاب»[2] نام دارد. با وجود قرائتهای مختلف از نظریه سود/منفعت، طرفداران این نظرگاه در این ایده همعقیدهاند که هر جا حقی در کار باشد مکلف باید نوعی سود و منفعت به صاحب حق برساند. با نشان دادن برخی از مصادیق حق، از جمله حقوق خداوند و حقهای غیرمتلازم با تکلیف، این اصل بنیادین در همه تفاسیر نظریه سود/منفعت سست گردیده و به فروپاشی این نظریه میانجامد. ماهیت حق در نظریه اراده/انتخاب عبارت است از: تسلط داشتن صاحب حق بر مکلف در مورد استیفای حق. بنابراین، نظام حقوق کیفری و نیز حقوق واجب الاستیفا از مصادیقی هستند که این نظریه را برنمیتابد. همچنین وجود مکلف از لوازم وجود حق در این نظریه است. از این رو، حقوق تکوینی خدا و نیز حقهای غیرمتلازم با تکلیف در تقسیم هوفلد ناقض درستی و استحکام این نظریهاند. [1]. Benefit/Interest Theory [2]. Will/Choice Theory
مقاله حاضر از راه بررسی تاریخی کاربرد واژه حق نشان می‌دهد که این حرف مشهور که «1.مسأله حق (در برابر تکلیف) از آموزه‌ها و ابداعات دوره جدید است و 2.فرهنگ اسلام در این زمینه از فرهنگ غرب تأثیر پذیرفته ...
بیشتر
مقاله حاضر از راه بررسی تاریخی کاربرد واژه حق نشان می‌دهد که این حرف مشهور که «1.مسأله حق (در برابر تکلیف) از آموزه‌ها و ابداعات دوره جدید است و 2.فرهنگ اسلام در این زمینه از فرهنگ غرب تأثیر پذیرفته است»، کاملا نادرست است. اولاً: واژه حق در آثار علمی قرون میانه نیز وجود دارد؛ ثانیاً: مفهوم حق داشتن به فرهنگ، زبان و ادبیات خاصی وابسته نیست. یقیناً انسانها در اولین دوره زندگی اجتماعی خویش برای جلوگیری از هرج و مرج قوانینی را، هرچند ابتدایی، وضع کردند. لازمه وضع قوانین جعل حقوق و تکالیف است. بیمعناست اگر کسی بگوید در جامعهای قانون هست اما حق و تکلیفی وجود ندارد. متون مقدس دین اسلام شاهد بر این مطلب است که در زبان عربی واژه حق در صدر اسلام (قرن هفتم میلادی) به کار میرفته است، یعنی حدود 700 سال قبل از غربیها. این امر حکایت از غنای فرهنگی دین مبین اسلام در امور مربوط به حق (و عدالت) در زندگی بشر میکند.
