نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 استاد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
مقاله حاضر ماهیت امر آمر قانونی را از منظر مبانی حقوقی و فراحقوقی (قابلیت سرزنش) واکاوی و بدین بحث می‌پردازد که امر آمر قانونی در ساحت حقوقی بنابر یک تفسیر غایت گرایانه و اخلاقی جرم تلقی نمی‌گردد و در ساحت فراحقوقی بنابر ملاحظات جرم انگارانه و مبانی توجیهی (منفعت عمومی و حق اخلاقی) قابلیت سرنش راندارد و به عنوان یک دفاع موجهه فقط تابع شرایط عینی است. این نوشتار در ادامه سه رویکرد مشهور (اطاعت محض، مسئولیت محض و رعایت ظواهر قانونی) را با حقوق کیفری بعضی از کشورهای دارای نظام حقوق نوشته (فرانسه، سوریه، لبنان، اردن) تطبیق و موضع حقوق کیفری ایران را مورد بازخوانی انتقادی قرار می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Comparative Study of Legal Superior Order in the light of Moral Blameworthiness
نویسندگان [English]
- Kamran Mahmudian Esfahani 1
- Mohamadali Ardebili 2
- Mohamad Ashuri 3
- Nasrin Mahra 4
1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The present paper studies the nature of legal superior order from the point of view of legal and meta legal (blameworthiness) bases and addresses this issue that legal superior order is not considered crime in the realm of law on the basis of a teleological interpretation and in a meta legal scope cannot be blameworthy according to criminalization considerations and justification bases (public benefit and legal right). It is solely subject to objective conditions as a justifiable defense. This paper critically evaluates three well-known approaches of absolute obedience, sole responsibility and observance of legal formalities and compares it with criminal law of some Greco-German systems including France, Syria, Lebanon and Jordan and rereads the condition of Iranian criminal law.
کلیدواژه‌ها [English]
- Blame
- Superior Order
- Metal Legal Nature
- criminalization
ـ اردبیلی، محمدعلی (1392)، حقوق جزای عمومی، چاپ سیودوم، تهران: میزان.
ـ استفانی، گاستون؛ لواسور، ژرژ؛ بولوک، برنار (1383)، حقوق جزای عمومی (جرم و مجرم)، ترجمۀ حسن دادبان، چاپدوم، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ـ افراسیابی، اسماعیل (1376)، حقوق جزای عمومی، چاپدوم، تهران: انتشارات فردوسی.
ـ آقایینیا، حسین و صادق منتی نژاد (1393)، «کاربرد عینی و ذهنی در عوامل موجهه جرم»، فصلنامه مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی، دورۀ1، شمارۀ1، صص23-36.
ـ الهام، غلامحسین (1375االف)، «مسئولیت آمر و مأمور قانونی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 15، شمارۀ15، صص 31-54.
ـ الهام، غلامحسین (1375ب)، امر آمر قانونی در حقوق کیفری ایران، رسالۀ دورۀ دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده حقوق.
ـ باهری، محمد (1384)، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، چاپدوم، تهران: انتشارات مجد.
ـ توجهی، عبدالعلی (1394)، آسیبشناسی قانون مجازات اسلامی 1392، چاپاول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضائیه.
ـ حبیبزاده، محمدجعفر؛ فخر بناب، حسین (1384)، «مقایسۀ عوامل موجهه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری»، فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ9، شمارۀ3، صص37-57.
ـ سبزوارینژاد، حجت، (1393)، حقوق جزای عمومی (جرم، مجرم، مسئولیت کیفری و موانع آن)، چاپدوم، تهران: جنگل.
ـ سروش، عبدالکریم (1386)، ادب، قدرت و ادب عدالت، چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
ـ شامبیاتی، هوشنگ (1382)، حقوق جزای عمومی، چاپیازدهم، تهران: انتشارات مجد و ژوبین.
ـ شکری، رضا؛ سیروس، قادر (1385)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپپنجم، تهران: مهاجر.
ـ شمسناتری، ابراهیم (1392)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، چاپ اول، تهران: میزان.
ـ علیآبادی. عبدالحسین (1385)، حقوق جنایی، چاپچهارم، تهران: انتشارات فردوسی.
ـ عوده، عبدالقادر (1390)، بررسی تطبیقی حقوق جزای اسلامی (جرم و ارکان آن)، ترجمۀ حسن فرهودینیا، تهران: شرکت بینالمللی پژوهش و نشر یادآوران.
ـ فرحبخش، مجتبی (1392)، جرم انگاری فایدهگرایانه (جستاری در فلسفه حقوق کیفری)، چاپاول، تهران: میزان.
ـ گارو، رنه (1344)، مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا، ترجمۀ سید ضیاءالدین نقاب، تهران: ابنسینا.
ـ گلدوزیان، ایرج (1384)، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، چاپدهم، تهران: میزان.
ـ گلدوزیان، ایرج (1393)، محشای قانون مجازات اسلامی: کلیات، حدود، قصاص، دیات، تعزیرات، چاپسوم، تهران: مجد.
ـ لوترمی، لورانس؛ کلب، پاتریک (1387)، بایسته‌های حقوق کیفری عمومی فرانسه، ترجمۀ محمود روحالامینی، تهران: میزان.
ـ محسنی، مرتضی (1376)، مسئولیت کیفری (دورۀ حقوق جزای عمومی)، چاپاول، تهران: گنج دانش.
ـ محققداماد، مصطفی (بیتا)، تقریرات حقوق کیفری کشورهای اسلامی، چاپ اول، تهران: دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
ـ نجفیتوانا، علی و ایوب میلکی (1393)، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران: جنگل.
ـ نوربها، رضا، (1384)، زمینۀ حقوق جزای عمومی، چاپچهاردهم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
ـ ولیدی، محمدصالح (1388)، بایسته‌های حقوق جزای عمومی (3-2-1)، چاپاول، تهران: جنگل.
ـ ابراهیم العطور، د. رنا ( 2002)، دور القانون فی اباحة التجریم. مجلة الشریعة و القانون. جامعة الإمارات العربیة المتحدة کلیة الشریعة، المجلد 26، الاصدار 50، صص131-192.
ـ الفاضل، محمد(1396ق)، المبادی العامة فی التشریع الجزایی، چاپ اول، دمشق: مطبعه الداودی.
ـ Dorkin, Ronald (1996). Freedom’s Law; The Moral Reading of the American Constitution, New York: Oxford University Press.
ـ Dressler, Joshua (1995). Understanding Criminal Law, San Francisco: Lexis Nexis.
ـ Duff, Antony (1991). Subjectivism, Objectivism and Criminal Attempts, in Harm and Culpability, New York: Clarendon Press.
ـ Duff, Antony (2002). Theories of Criminal Law, Stanford, California: Stanford University
ـ Feinberg, Joel (1984). Harm to Others; The Morals Limits of The Criminal Law, Vol. 1, New York: Oxford University Press.
ـ Feinberg, Joel (1988). Harmless Wrongdoing, New York: Oxford University Press.
ـ Hall, Jeorm (1943). “International of Criminal Law and Torts”, Columbia Law Review, Vol. 63, No. 7, pp. 967-1001.
ـ Hamish, Stewart (2010). The Limits of the Harm Principle, Crim Law and Philos, Vol. 4, No. 1, pp. 17-35.
ـ Husak, Douglas (1987). Philosophy of Criminal Law, New York: Oxford University Press.
ـ Milhizer, Eugener (2006). ”Justification and Excuse: what they were, what they are and what they tought to be”, ST, Johns Law Review, Vol. 78, No. 3.pp. 725- 896.
ـ Moore, Michale (1997). Placing Blame; A Theory of Criminal Law, New York: Oxford University Press.
ـ Robinsion, Paul (1997). Structure and Function in Criminal Law, New York: Clarendon Press.
ـ «نسبت اخلاق و حقوق»(1390)، محمد راسخ (مصاحبه با روزنامه شرق،20 مرداد) http://old.sharghdaily.ir/news/90/05/20/25633.htm
)