جایگزینهاى مجازات زندان و نهاد تعزیر

محولاتی, علیرضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

علیرضا محولاتی

پژوهشگر حوزه و دانشگاه

چکیده

هر چند که تلاش فلاسفه و حقوقدانان غربى در طول قرنهاى هفده و هجده در زمینه جلوگیرى از اعمال مجازاتهاى خشن و شدید، موجب پذیرش مجازات زندان به عنوان مجازاتى اصلى در اوایل قرن نوزدهم شد، امّا دیرى نگذشت که استفاده بى رویّه از مجازات زندان، باعث بروز انتقادات شدیدى نسبت به این مجازات شد که موافقان آن را دچار تردید و در نهایت، آنان را به واکنش واداشت. یکى از مهمترین واکنشهایى که نسبت به این اعتراضات صورت گرفت، پیشنهاد استفاده از «جایگزینهاى مجازات زندان» و اجتناب از مجازات زندان، مگر به عنوان «آخرین حربه» بوده است.
مقاله حاضر، تلاشى است که به منظور تبیین جایگاه «جایگزینهاى مجازات زندان» در میان مجازاتهاى اسلامى و نحوه اعمال آنها در قوانینى که گرفته شده از نظام حقوقى اسلامند، صورت پذیرفته است. در این مقاله ثابت مى‏شود که گنجاندن نهاد تعزیر در نظام کیفرى اسلام، وسیله‏اى است براى استفاده از اقداماتى که مى‏تواند روند اصلاح مجرمان را سرعت بخشد. بنابراین «مجازاتهاى جاى گزین زندان»، در حقیقت نوعى «مجازات تعزیرى» هستند که چنانچه حاکم جامعه اسلامى اعمال آنها را به مصلحت جامعه و فرد تشخیص داد، مى‏تواند بدون هیچ محدودیتى از آنها استفاده نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

THE ALTERNATIVES FOR IMPRISONMENT AND THE INSTITUTION OF TA'ZIR

نویسنده [English]

Alireza Mohavvalati

Field and University Researcher

چکیده [English]

Although the western philosophers and jurists' efforts during 18 and 19 centuries to prepare the grounds to prevent enforcement of extreme and violent punishments caused the imprisonment to be accepted as the primary punishment in early 19^th century, but not after a long time, the extreme undue use of the imprisonment created a barrage of criticism against it, that made the supporters of the imprisonment doubtful and eventually made them react to the criticism. One of the most important reactions to this barrage of criticism was the suggestion of using alternatives to imprisonment and avoiding imprisonment and that it should be considered as the last resort.
The present article with the title "A Comparative Study of Alternatives to Imprisonment and Tazir Penalties in Islamic Judicial System" is an effort to explain the essence of alternatives to imprisonment among Islamic penalties and their application methods in rules, that derived from Islamic judicial system.
Of the issues proved in this article is that Tazirat penalties in Islamic judicial system is a means to make use of measures that can accelerate the process of offenders correction, therefore the alternatives to imprisonment are in fact "Tazir Penalties" that under the expediency of the ruler of Islamic society, there are no limitations in applying them.

کلیدواژه‌ها [English]

Islamic punishments
alternatives to imprisonment
Punishments

مراجع

منابع و مآخذ

الف - فارسى:

1ـ آشورى، محمد، عدالت کیفرى (مجموعه مقالات)، تهران، گنج دانش، چ اول، 1376.

2ـ آنسل، مارک، دفاع اجتماعى، محمد آشورى و على‏حسین نجفى ابرندآبادى، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ سوم، 1375 .

3ـ اردبیلى، محمدعلى، حقوق جزاى عمومى، تهران، نشر میزان، چ اول، 1377، ج 2.

4ـ بکاریا، سزار، رساله جرائم و مجازاتها، محمدعلى اردبیلى، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتى، چ سوم، 1374.

5ـ پرادل، ژان، تاریخ اندیشه‏اى کیفرى، على حسین نجفى ابرندآبادى، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتى، چ اول، 1373.

6ـ جوادى آملى، عبداللّه، ولایت فقیه، قم، نشر اسراء، چ اول، 1378.

7ـ حسینى، سیدمحمد، «قانون جزائى فرانسه» دادرسى سال سوم، شمارهاى 16، 18، 21.

8ـ دانش، تاج زمان، دادرسى اطفال در حقوق تطبیقى، تهران، نشرمیزان، چ اول، 1378.

9ـ صانعى، پرویز، حقوق جزاى عمومى، تهران، گنج دانش، 1372، چ پنجم، ج 2.

10ـ صلاحى، جاوید، کیفرشناسى، تهران، انتشارات آرش، 1352.

11ـ فیض، علیرضا، تطبیق در حقوق جزاى عمومى، تهران، امیرکبیر، چ دوم، 1369.

12ـ کاشفى، حسین «کیفرهاى جایگزین زندان در حقوق فرانسه» مجله حقوق قضائى دادگسترى، شماره 36، 1380.

13ـ گلدوزیان، ایرج، بایسته‏هاى حقوق جزاى عمومى، تهران، نشر میزان، چ اول، 1378.

14ـ محقق داماد، سید مصطفى، قواعد فقه (بخش جزایى)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، چ اول، 1379.

15ـ مرکز تحقیقات قوه قضائیه، مجازات زندان در بین سایر واکنشهاى اجتماعى علیه جرم و مفهوم کلى جایگزینهاى زندان، تهران، مرکز تحقیقات قوه قضائیه ، (پلى کپى).

16ـ معرفت، محمدهادى، «بحثى در تعزیرات»، مجله کانون وکلا، شماره 147ـ146، بهار و تابستان، 1368.

17ـ نوربها، رضا، زمینه حقوق جزاى عمومى، تهران، کانون وکلاى دادگسترى، چ سوم، 1375.

18ـ هاشمى شاهرودى، سیدمحمود، بایسته‏هاى فقه، جز1، تهران، نشر میزان، چ اول، 1378.

ب - عربى:

19ـ ابن نجیم، زین الدین بن ابراهیم، البحر الحدائق، القاهره، دارالکتب الاسلامى، الطبعة الثانیه، بى تا، ج 5.

20ـ الانصارى، زکریا بن محمّد، فتح الوهاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، الطبعة الاولى، 1418، ج 2.

21ـ الانصارى، محمدعلى، الموسوعیة الفقهیه المیسره، قم، مجمع الفکر الاسلامى، الطبعة الاولى، 1420، ج 3.

22ـ الانصارى، مرتضى (الشیخ)، کتاب المکاسب، قم، انتشارات دهاقانى، چ اول، 1372، ج 1.

23ـ التبریزى، میرزا جواد، صراط النجاة، قم، دفتر نشر برگزیده، 1416، ج 1.

24ـ الجبعى العاملى، زین الدین بن على، (الشهید الثانى)، مسالک الافهام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولى، 1419، ج 13 و 15.

25ـ الجزیرى، عبدالرحمن، الفقه على مذاهب الاربعه، بیروت، داراحیاء التراث العربى، الطبعة الاولى، بى تا، ج 5.

26ـ الحر العاملى، محمدبن الحسن، وسائل الشیعه الى تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، داراحیاء التراث العربى، الطبعة الخامسه، ج 18.

27ـ الحلبى، ابى الصلاح، الکافى فى الفقه، اصفهان، مکتبة الامام امیر المؤمنین، بى تا.

28ـ الحلى، الحسن بن یوسف (العلامة)، تحریر الاحکام الشرعیة، قم، موسسه الامام الصادق، 1419، ج 2.

29ـ الصافى،لطف اللّه، التعزیر، قم، مؤسسة النشر الاسلامى، 1363.

30ـ الطبرسى، فضل بن الحسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، الطبعة الثانیه، 1408، ج 1ـ2و 9ـ10.

31ـ الطوسى، محمدبن الحسن (الشیخ)، المبسوط، بى جا، چاپ حیدرى، 1351، ج.

32ـ العاملى، محمدبن مکّى (الشهید الاول)، القواعد والفوائد، قم مکتبة المفید، بى تا.

33ـ العوجى، مصطفى، التأهیل الاجتماعى فى مؤسسات العقابیة، بیروت، مؤسسه بحسون، الطبعة الاولى، 1993.

34ـ الفراء الحنبلى، محمدبن الحسن، الاحکام السلطانیّه، قم، مکتب الاعلام الاسلامى، الطبعة الثانیه، 1406.

35ـ القهوّجى، على عبدالقادر، علم الاجرام و علم العقاب، بیروت، الدار الجامعیة، 1995.

36ـ الماوردى، على بن محمدبن حبیب، احکام السلطانیّه، قم، مکتب الاعلام الاسلامى، الطبعة الثانیه، 1406.

37ـ المنتظرى، حسینعلى، دراسات فى ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیّه، قم، المرکز العالمى للدراسات الاسلامیّه، 1408، ج 2.

38ـ الموسوى الاردبیلى، سید عبدالکریم، فقه الحدود و التعزیرات، قم، مکتبة امیرالمؤمنین، الطبعة الاولى، 1413.

39ـ الموسوى الخوئى، سید ابوالقاسم، اجود التقریرات، قم، مؤسسة صاحب الامر، الطبعة الاولى، 1419، ج 2.

40ـ النجفى، محمدحسین، جواهر الکلام، بیروت، داراحیاء التراث العربى، الطبعة السادسه بى تا، ج 22.

41ـ النووى، الدمشقى، یحیى بن شرف، روضة الطالبین، بیروت، دارالکتب العلمیة، بى تا، ج 7.

42ـ عبدالمنعم، سلیمان، اصول علم الاجرام و الجزاء، بیروت، الموسسة الجامعیّه، الطبعة الاولى، 1996.

43ـ عوده، عبدالقادر، التشریع الجنانى الاسلامى مقارنا بالقانون الوضعى، بیروت، موسسة الرساله، الطبعة الثالثه عشر، 1415، ج 1.

44ـ محمد جعفر، على، فلسفة العقوبات فى القانون و الشرع الاسلامى، بیروت الموسسة الجامعیة، الطبعة الاولى، 1997.

45ـ مکارم شیرازى، ناصر، انوار الفقاهه (کتاب الحدود و التعزیرات) ، قم، مدرسة الامام على‏بن ابیطالب، الطبعة الاولى 1418، ج 1.

ج - لاتین:

46- Tonry. Micheal, The hand book of Crime and Punishment, New York, Ouford, 1998.

47- picquart. Jean - Marie , "Communitg service. The franch experience" . in: www. Penal reform.org / english / altern - csfrance.htm

48- Alternatives to lncarceration. in :

www.co. clinton.ny.us/ Departments/ probation/alternatives - incarceration.

49- Communitg service orders in:

www.dundeecitg. gov.un / swork / comserv.html

50- The justic system and Aboriginal people. chapter 10- Alternatives tolncarceration.

www. ajic. mb. ca/ volumel/ chapter 10. html

51- The Community service orders Rules 1989, in:

www.hmso.gov.uk/si/si1989/uksi-19890191-en-1.htm

52- United Nations Standard Minimum Rules for Non - Custodial Measures (TheTokyoRules)

نام و نام خانوادگی *

پست الکترونیکی *

سمت / سازمان *

توضیحات *

شناسه امنیتی *

دوفصلنامۀ علمی حقوق تطبیقی