دوفصلنامۀ علمی حقوق تطبیقی

مقاله علمی - پژوهشی

1. متعارف بودن به مثابه اصل حقوقی در حقوق قراردادها

جلیل قنواتی؛ مژده حیدری سورشجانی؛ حسین کریمی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 3-28

http://dx.doi.org/10.22096/law.2020.40435

چکیده

امروزه متعارف بودن بهعنوانِ یکی از اصول حقوقی در حقوق قراردادهای اروپایی از جایگاه مهمی برخوردار است. این قاعده با توجه به مصادیق فراوان و کاربرد گسترده، در بسیاری از اسناد بینالمللی مانند کنوانسیون ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

2. برسی تطبیقی هرزه نگاری در حقوق ایران و امریکا

سید حسین حسینی؛ زهرا صالح آبادی؛ سیده ساعده حسینی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 29-52

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.57721.1071

چکیده

چکیده تهدید فزاینده هرزه‌نگاری و پیامدهای مخرب بی‌شمار آن بر خانواده، زنان، کودکان و بطور کلی جامعه باعث شده است که کشورهای مختلف از جمله ایران و ایالات متحده آمریکا این پدیده را جرم‌انگاری کنند. در ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

3. نظام حقوقی اتحادیه اروپا و حاکمیت ملی دولت‌های عضو (با تأکید بر آراء دادگاه قانون اساسی آلمان)

حسین خلف رضایی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 53-76

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.69672.1134

چکیده

اتحادیه اروپا همانند هر سازمان بین‌المللی دیگر برخاسته از موافقتنامه‌ای بین‌الدولی است که دولت‌های متعاهد آن، از برخی صلاحیت‌ها و اختیارات حاکمیتی خود به نفع نهادی فرادولتی و در جهت نیل به اهدافی ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

4. خسارت‌های جانبی در نظامهای حقوقی کامن‌لا، رومی‌ـ‌ژرمنی و ایران

اسماعیل نعمت اللهی؛ علی حدادزاده؛ روح الله رضایی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 77-98

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.73902.1163

چکیده

یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح در حوزة حقوق قراردادها، نقض تعهد از جانب یکی از طرفین عقد و خسارات ناشی از آن است. از آنجا که پس از تحقق نقض، طرفی که در به هم خوردن توافق بیتأثیر بوده است، معمولاً متحمل خساراتی ... بیشتر یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح در حوزة حقوق قراردادها، نقض تعهد از جانب یکی از طرفین عقد و خسارات ناشی از آن است. از آنجا که پس از تحقق نقض، طرفی که در به هم خوردن توافق بیتأثیر بوده است، معمولاً متحمل خساراتی چون هزینه‌های بازگرداندن کالا به محل ارسال آن برای خریدار می‌شود، قانونگذاران برای حمایت از زیاندیده و در راستای تأثیری که این حمایت بر استحکام روابط اقتصادی میگذارد، اقدام به وضع مقررات ناظر بر چنین خساراتی نمودهاند. مقالة حاضر با اتخاذ رویکرد تطبیقی در حقوق ایالات متحده، فرانسه و ایران، به تبیین ماهیت خسارت‌های جانبی، شرایط لازم برای مطالبه و شیوة ارزیابی این خسارات پرداخته است. نتیجه این پژوهش با توجه به تقسیم خسارات جانبی به اصلی و فرعی بدین صورت است که هرچند در حال حاضر تمامی نظام‌های حقوقی مختلف از جمله ایران، قائل به امکان جبران خسارات جانبی اصلی، ناشی از نقض قرارداد هستند، لیکن در مسئله امکان جبران خسارات جانبی فرعی، حقوق ایران با بسیاری از نظامهای حقوقی همچون آمریکا و فرانسه تفاوت رویکرد دارد؛ از این حیث، در مقاله حاضر، رویکرد فعلی حقوق ایران در این زمینه مورد نقد قرار گرفته و سعی شده که بر مبنای اصول و قواعد فقهی، مسئله امکان جبران بسیاری از خسارات جانبی فرعی، طبق فقه امامیه، اثبات شود تا بتواند در قانونگذاری آتی ایران مبنا قرار گیرد.

مقاله علمی - پژوهشی

5. بازخوانیِ مستقلات عقلی در پرتو روش استدلالی رالز: راهی در جهت بسط عقل خودبنیاد در فقه و اصول

مجید نیکوئی؛ حسین سیمایی صراف

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 99-122

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.65298.1106

چکیده

شناسایی عقلانیت خودبنیاد (مستقلات عقلی) بهعنوانِ منبع احکام فقهی، یکی از ظرفیت‌های مهم عقل‌گرایی در اصول فقه شیعه است. با عنایت ویژه به این ظرفیت می‌توان احکام فقهی را از سیطرۀ نص‌گرایی خارج و هر ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

6. بررسی تطبیقی تعهدات ایران در چارچوب نظام دسترسی در پادمان، پروتکل الحاقی و برجام

عبداله عابدینی؛ محمدرضا ملت؛ مسعود احسن نژاد

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 123-146

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.70841.1140

چکیده

برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از منظر حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات، یک نقطه عطف محسوب می‌شود؛ اما در بُعد داخلی، مسأله دسترسی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در برجام از حساسیت بالایی برخوردار ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

7. تأملی در نظریه سوءِاستفاده از حق اختراع در نظام حقوقی آمریکا و ایران

ابراهیم رهبری؛ سید محمد امین حسینی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 147-166

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.65138.1103

چکیده

یکی از دغدغه‌های مهم مراجع قانونی در مواجهه با اختراعات مسئله سوءِ‌استفاده از حقوق اعطایی توسط قانون است. سوءِاستفاده از حقوق اختراعات هنگامی رخ می‌دهد که مالکان حق اختراع، درصدد ... بیشتر یکی از دغدغه‌های مهم مراجع قانونی در مواجهه با اختراعات مسئله سوءِ‌استفاده از حقوق اعطایی توسط قانون است. سوءِاستفاده از حقوق اختراعات هنگامی رخ می‌دهد که مالکان حق اختراع، درصدد بهره‌برداری از اختراع خود فراتر از مرزهای ترسیم شده قانونی برمی‌آیند که از مهمترین مصادیق آن می‌توان به فروش اجباری و گسترش بازه زمانی حق اختراع از طریق قراردادهای لیسانس اشاره نمود. نظام حقوق اختراعات امریکا با ایجاد و توسعه نظریهای مستقل با عنوان «سوءِاستفاده از حق اختراع» همواره در پی مقابله با اقدامات مذکور بوده است. اگرچه در عمل این نظریه با قواعد حقوق رقابت ممزوج شده و در دوره‌هایی هویت و استقلال خود را از دست داد، اما با تحولات اخیر در رویه قضایی امریکا هنوز به‌عنوانِ تدبیری اثرگذار در دعاوی نقض اختراعات نقش خود را ایفا می‌کند. در حقوق ایران نظریه مزبور بهطورِ صریح راهی به قوانین باز نکرده است، اما به‌طورِ موردی می‌توان نشانه‌هایی از مواجهه مقررات با رفتارهای سوءاستفاده‌آمیز از اختراعات را مشاهده کرد. با وجود این هویداست که نظام اختراعات کشورمان عنایتی به این نظریه نداشته و فرصت بهره‌گیری از مزایای آن را از دست داده است. این نوشتار می‌کوشد تا ضمن تبیین مفهوم، پیشینه تحولات نظریه سوءِاستفاده از اختراعات و همچنین مصادیق آن در خاستگاه اصلی آن یعنی حقوق امریکا و تحلیل دیدگاههای مطروحه در خصوص ابعاد پیوندی آن با موازین رقابتی، موضوع را طی نگرشی تطبیقی در بستر خاص حقوق ایران تحلیل کرده و کاستیها و ناکارآمدیهای نظام اختراعات و رقابت ایران در این زمینه را آشکار ساخته و با ارائه پیشنهادی فرصت بهره‌گیری از ظرفیتهای این نظریه را امکان‌پذیر سازد.

مقاله علمی - پژوهشی

8. بررسی تطبیقی نکاح سایبری در فقه امامیه و اهل سنت

مریم السادات محقق داماد؛ زهرا جلالی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 167-194

http://dx.doi.org/10.22096/law.2020.40434

چکیده

در عصر حاضر با گسترش تکنولوژی و پیشرفت ابزارهای ارتباطی، شکل انعقاد عقود متحول شده است؛ بهگونهای که بسیاری از افراد تمایل دارند از طریق ابزارهای ارتباطی جدید به اَعمال حقوقی مبادرت ورزند. در این ... بیشتر در عصر حاضر با گسترش تکنولوژی و پیشرفت ابزارهای ارتباطی، شکل انعقاد عقود متحول شده است؛ بهگونهای که بسیاری از افراد تمایل دارند از طریق ابزارهای ارتباطی جدید به اَعمال حقوقی مبادرت ورزند. در این میان انعقاد عقد نکاح در فضای سایبری گسترش قابل توجهی یافته است. زن و مرد ممکن است از طریق سرویسهای اینترنتی صوتی–تصویری و یا سرویسهای اینترنتی نوشتاری اراده خود را برای عقد نکاح اعلام نمایند. در پژوهش حاضر سؤال اصلی آن است که نفوذ عقد نکاح در فضای سایبری از نظر فقهای امامیه و عامه و قانون ایران چگونه است؟ از نظر مشهور فقهای شیعه و سنی ایجاب و قبول در عقد نکاح باید لفظی باشد؛ لذا در صحت انعقاد نکاح سایبری از طریق سرویسهای اینترنتی صوتی-تصویری تردیدی وجود ندارد؛ از سوی دیگر، درسرویسهای اینترنتی نوشتاری، با اثبات عدم حجیت اجماع به مهمترین دلیل مخالفین کتبی بودن نکاح پاسخ داده و با دلایل دیگری نظیر اطلاق آیه «اوفوا بالعقود»، برخی آیات نکاح و همچنین صراحت و شفافیت نوشته همچون لفظ، صحت عقد نکاح در فضای سایبری را تقویت نمودیم؛ ضمن اینکه علیرغم لزوم حضور شهود در عقد نکاح از نظر فقهای عامه، باز هم قابلیت صحیح شمردن نکاح اینترنتی با استفاده از متون فقهی اهل سنت وجود دارد. علاوه بر این، با بررسی عقود الکترونیکی دریافتیم که برای برقراری امنیت در فضای مجازی میتوان از طریق فرایند رمزنگاری و امضای الکترونیکی از هویت طرفین اطمینان یافت.

مقاله علمی - پژوهشی

9. امکان سنجی توثیق اسناد تجاری در حقوق ایران و مصر

ابوذر ابراهیمی ترکمان؛ نیر پورآقا

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 195-216

http://dx.doi.org/10.22096/law.2020.40433

چکیده

اسناد تجاری، اسنادی مالیاند که نماینده پول و وجه نقد بوده و با ظهرنویسی قابل انتقال به غیر هستند. توثیق اسناد تجاری نیز نوعی عمل حقوقی است که در آن - بهطورِ قالب- تُجار، اسناد تجاری را نزد بانک ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

10. ساماندهی نظریه عدالت قراردادی در حقوق فرانسه، انگلیس و فقه و حقوق ایران

سیامک ره پیک؛ نادر صحرایی موانه

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 217-244

http://dx.doi.org/10.22096/law.2018.99003.1364

چکیده

عدالت در یک کلام قرار دادن هر چیز در جای خود برای اعطای حق هر صاحب حقی است. این تعریف علاوه بر اینکه نگرش قانونگذار به قرار دادن هر چیز در جای خود را نشان می‌دهد (در حوزه تقنین)، به رویکرد قوانین و محاکم ... بیشتر عدالت در یک کلام قرار دادن هر چیز در جای خود برای اعطای حق هر صاحب حقی است. این تعریف علاوه بر اینکه نگرش قانونگذار به قرار دادن هر چیز در جای خود را نشان می‌دهد (در حوزه تقنین)، به رویکرد قوانین و محاکم قضایی نیز برای دادن حق هر صاحب حقی دلالت دارد (در حوزه اجرا). از این نظر، عدالت قراردادی نیز ترکیب همین دو قسم از عدالت خواهد بود که به جمع بین مصالح فردی و جمعی و مصالح خصوصی و عمومی می‌انجامد و زمینه تحقق نظم و امنیت قراردادی برای وصول به عدالت را فراهم می‌کند. در حقوق فرانسه جمع بین عدالت و امنیت از طریق منع سوءاستفاده از حق، موجب تحقق عدالت قراردادی و عامل اصلاح قانون مدنی شد. در حقوق کامنلا نیز الزام به رعایت حُسننیّت، تعهد به افشای اطلاعات، رعایت قواعد انصاف و منع از شروط تحمیلی در راستای تحقق عدالت قراردادی، بیشترین تأثیر را در وضع یا اصلاح مقررات داشته است. (Mohdfaiz& Razaneh,2012:13/21) معیار تحقق عدالت قراردادی در فقه اسلامی و حقوق ایران از مَجرای قاعدۀ لاضرر و به عقیده برخی قاعدۀ تغلیب می‌گذرد و در هر موردی که مفاد توافق طرفین این قواعد را نقض کند، در سطح عمومی و نسبت به مصالح جمعی قاعدۀ لاضرر، قاعدۀ تغلیب و نظریه حکم در برابر حق، توافق طرفین را ساماندهی خواهد کرد و چنانچه توافق طرفین موجب ورود ضرر غیرمتعارفی به یک طرف قرارداد شود که ناشی از قدرت برتر طرف مقابل او باشد، قاعدۀ لاضرر مانع اضرار و سامان بخش عدالت قراردادی خواهد بود.

مقاله علمی - پژوهشی

11. بررسی تطبیقی استقلال بانک‌مرکزی در حقوق ایران و آمریکا

رحمان آقایی؛ ربیعا اسکینی؛ نجادعلی الماسی

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 245-268

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.90452.1291

چکیده

بررسی تطبیقی استقلال بانک‌مرکزی در حقوق ایران و آمریکا چکیده به لحاظ تمهیداتی که در قانون گنجانده شده، فدرال‌رزرو آمریکا یکی از مستقل‌ترین بانک‌های‌مرکزی دنیا است. در ایران از نظر عملیاتی، نگرش ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

12. نقش اخلاق در قانون از منظر فلسفه فقه و فلسفه حقوق

ابوالقاسم فنائی؛ داود نوجوان

دوره 7، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1398، صفحه 267-305

http://dx.doi.org/10.22096/law.2020.40432

چکیده

مقالة حاضر درصدد معرفی و مقایسه دیدگاه برخی از متفکران مسلمان در فلسفة فقه در باب «رابطة اخلاق و شریعت» با دیدگاه برخی از متفکران غربی در فلسفة حقوق در باب «رابطة اخلاق و قانون» است. در باب ... بیشتر مقالة حاضر درصدد معرفی و مقایسه دیدگاه برخی از متفکران مسلمان در فلسفة فقه در باب «رابطة اخلاق و شریعت» با دیدگاه برخی از متفکران غربی در فلسفة حقوق در باب «رابطة اخلاق و قانون» است. در باب رابطة اخلاق و قانون دو دیدگاه اصلی در فلسفة حقوق وجود دارد: یکی نظریة قانون طبیعی و دیگری نظریة اثبات‌گرایی حقوقی. بر همین قیاس، در باب «رابطة اخلاق و شریعت» نیز دو دیدگاه اصلی در فلسفة فقه وجود دارد: یکی نظریة عقل‌گرایان (عدلیه) و دیگری نظریة فرمان الاهی (اشاعره). هر یک از این چهار دیدگاه خوانش‌های متنوعی دارند. در عین حال، وجه مشترک خوانش‌های متنوع اثبات‌گرایی در فلسفة حقوق عبارت است از انکار وجود رابطه‌ای ضروری میان اخلاق با ماده (محتوا) و صورت (شکل) قانون، و وجه مشترک خوانش‌های متنوع از نظریة قانون طبیعی پذیرش وجود چنین رابطه‌ای میان اخلاق با ماده یا صورت قانون است. از سوی دیگر، وجه مشترک خوانش‌های مختلف نظریة فرمان الاهی و عقل‌گرائی به ترتیب عبارت است از وابستگی اخلاق به شریعت، و انکار این وابستگی. دیدگاه عدلیه و اشاعره در مورد رابطة اخلاق و شریعت به ترتیب با برخی از خوانش‌های اثبات‌گرایی و برخی از خوانش‌های قانون طبیعی قابل مقایسه است. این مقایسه می‌تواند به فهم بهتر و عمیق‌تر هر دو سوی مقایسه کمک کند و در راستای پالایش تفسیر و اجرای قانون دینی و عرفی به مفسران و مجریان قانون کمک کند.

1. جایگاه حمایت از بزه‌دیدگان تروریسم در نظام حقوق بین‌المللی

ناصر قربان‌نیا؛ پیمان نمامیان

دوره 4، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1395، ، صفحه 97-122

http://dx.doi.org/10.22096/law.2016.25777

چکیده

امروزه تروریسم نه تنها تهدیدی علیه امنیت ملی و بین‌المللی بوده، بلکه به طرز گسترده‌ای تهدیدی نسبت به حقوق و آزادی‌های اساسی بشر به شمار می‌رود. بنابراین با توجه به اهداف کور ناشی از ارتکاب اقدامات ... بیشتر

2. انگیزه‌های نژادی یا مذهبی و استفاده از سلاح: عوامل مشدّدۀ تهاجم علیه اشخاص در حقوق ایران و انگلستان

حسین میرمحمد صادقی؛ امیر اعتمادی

دوره 6، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1397، ، صفحه 23-46

http://dx.doi.org/10.22096/law.2019.34497

چکیده

هنگامی‌که شخصی به دیگری حمله می‌کند، هدف اولیۀ مرتکب، ایراد نوعی صدمۀ جسمی یا روانی به بزه‌دیده است، اما در برخی موارد، مهاجم گونه‌ای انزجار را نیز نسبت به بزه‌دیده بروز می‌دهد؛ و درواقع، تهاجم همراه ... بیشتر

3. تمایز توکیل به غیر و تفویض وکالت مطالعه تطبیقی در فقه، حقوق ایران و انگلیس

نجادعلی الماسی؛ مهسا مدنی

دوره 2، شماره 2 ، پاییز و زمستان 1393، ، صفحه 45-66

چکیده

توکیل به غیر و تفویض وکالت در عین وجود برخی شباهت‌ها، متفاوت از یکدیگر هستند. توکیل به غیر اساساً تابعی از وکالت اصلی بوده و در آن ممکن است موت و حجر وکیل اول در وکالت ثانوی اثر‌گذار باشد و در برخی مواقع ... بیشتر

4. حمایت از امنیت مخبـرین در رویة قضایـی دیوان کیفـری بین‌المللـی؛ استثنایـی بر جـرم علیـه عدالت کیفری یا سوءرفتار نزد دیوان

جواد صالحی

دوره 4، شماره 1 ، بهار و تابستان 1395، ، صفحه 169-186

چکیده

یکی از پرونده‌های مشکوک به وقوع جرم علیه عدالت کیفری یا سوءرفتار نزد دیوان کیفری بین‌المللی، پروندة دادستان علیه توماس لوبانگو دیالو است‌. دادستان در این پرونده از اجرای دستورات دیوان در افشای دلایل ... بیشتر

5. شخصیت حقوقی شرکت‌های چند ملیتی و آثار آن

محمد صالحی مازندرانی؛ حانیه ذاکری‌نیا

دوره 1، شماره 1 ، بهار و تابستان 1392، ، صفحه 146-161

چکیده

شرکت‌های چند ملیتی که به منظور گسترش فعالیت خود در سراسر جهان و سرمایه‌گذاری در قطب‌های صنعتی کشورهای رو به رشد و استفاده از امکانات این‌گونه کشورها، در کشورهای مختلف و متعدد اقدام به تأسیس شرکت‌های ... بیشتر

مقاله علمی - پژوهشی

1. بسترهای پیدایی و مانایی عرف اساسی در نظام های حقوقی _ سیاسی ایران و انگلستان

محمد جواد حسینی؛ سید احمد حبیب نژاد؛ زهرا عامری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 مهر 1399

http://dx.doi.org/10.22096/law.2020.114700.1538

چکیده

ریشه های عرف اساسی بستگی به بسترهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هر جامعه دارد. مختصات رژیم پارلمانی در انگلستان و روابط میان رئیس کشور و رئیس دولت و سیر تطور نقش پارلمان از کارکرد مشورتی به کارویژه محوری ... بیشتر